Skwer Władysława bartoszewskiego, Warszawa 4 grudnia 2016. Foto: P. Rachtan

Warszawa, dn. 6 grudnia 2016 r.
Stanowisko nr 26/2016 Porozumienia samorządów zawodowych i stowarzyszeń prawniczych dot. ustawy z dnia 2 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy - Prawo o zgromadzeniach

Porozumienie wyraża zdecydowanie negatywną opinię o uchwalonej przez Sejm RP ustawie z dnia 2 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy - Prawo o zgromadzeniach (druk sejmowy 1044), ze względu na wyraźną możliwość naruszenia przez nią konstytucyjnej wolności zgromadzeń oraz nierówne traktowanie organizatorów zgromadzeń. W związku z tym Porozumienie apeluje o usunięcie rozwiązań budzących te wątpliwości w toku dalszych etapów procesu ustawodawczego lub - gdyby do tego nie doszło - do Prezydenta RP o niepodpisywanie ustawy i wystąpienie z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego w trybie kontroli prewencyjnej, o której mowa art. 122 ust. 3 Konstytucji RP.

Gwarantowana w art. 57 Konstytucji RP przysługująca każdemu wolność zgromadzeń oznacza prawo do organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich. Jest ona prawem o charakterze politycznym posiadającym fundamentalne znaczenie dla ustroju demokratycznego i powiązana jest z wieloma innymi prawami gwarantującymi możliwość uczestnictwa w życiu publicznym i politycznym, w szczególności z wolnością wyrażania poglądów, o której mowa w art. 54 Konstytucji RP. Dlatego też jakiekolwiek zmiany przepisów ustawowych regulujących organizowanie i odbywanie zgromadzeń wymagają szczególnej ostrożności i rozwagi jako dotyczące kluczowych dla istnienia demokratycznego państwa prawnego mechanizmów.

Wszelkie ograniczenia wolności zgromadzeń - które może określać ustawa - powinny być proporcjonalne i legitymowane jedną z wartości, o których mowa w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, tj. być konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób.

W ocenie Porozumienia ograniczenie wolności zgromadzeń poprzez wyłączenie możliwości ich organizowania w miejscu i czasie, w którym odbywają się zgromadzenia organizowane przez organy władzy publicznej lub odbywane w ramach działalności kościołów i innych związków wyznaniowych (art. 2 ust. 2 Prawa o zgromadzeniach w brzmieniu nadanym ustawą) nie znajduje uzasadnienia w żadnej z powyższych wartości i jest nieproporcjonalne, a zatem w demokratycznym państwie niedopuszczalne. Powoduje uprzywilejowanie władzy publicznej oraz kościołów i związków wyznaniowych w stosunku do obywateli oraz wprowadzania nieuzasadnioną hierarchię organizowanych zgromadzeń.