Gmina Żory wywłaszczyła użytkowniczkę wieczystą, aby budować mieszkania, ale zamiast tego darowała plac parafii. Parafia wybudowała parking przed kościołem. Teraz gmina musi wypłacić odszkodowanie osobie wywłaszczonej - stwierdził Sąd Najwyższy.

Artur i Karina Ś. następcy prawni Marii Ś. wystąpili do sądu z roszczeniem o odszkodowanie od gminy Żory w wysokości 249 tys. zł. z odsetkami.

Powodem żądania była darowizna, jakiej dokonała gmina na rzecz parafii katolickiej, jednej z działek, która należała do Marii Ś., jako użytkownika wieczystego przed wywłaszczeniem. Marię Ś. gmina wywłaszczyła w 1980 r. za odszkodowaniem ok. 15 tys. zł. Powodem wywłaszczenia były cele mieszkaniowe, które planowała gmina na tym terenie. Do budowy mieszkań nie doszło, a plac przeznaczono na parking przed kościołem.

Przy czym gmina wbrew obowiązującemu prawu, nie zawiadomiła Marii Ś. o darowiźnie i dopiero, gdy użytkowniczka dowiedziała się o zbyciu nieruchomości, w listopadzie 1990 roku złożyła wniosek o zwrot działki.

Odmowa zwrotu i odszkodowanie

Prezydent miasta w maju 2006 r. odmówił zwrotu nieruchomości. Tymczasem w toku postępowania administracyjnego Maria Ś. zmarła, a w jej prawa wstąpili Artur i Karina Ś. W sierpniu 2008 roku wezwali oni gminę do próby ugodowej, ale bez skutku.

Sąd Okręgowy w Gliwicach w wyroku z 24 października 2012 r. zasądził od gminy żądane odszkodowanie wraz z odsetkami. Sąd stwierdził, ze gmina bezprawnie dokonała darowizny i tym samym uniemożliwiła zwrot działki ( podstawa był art. 417 kc w pierwotnym brzmieniu i art. 136 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami). Zgodnie z tymi przepisami "w razie powzięcia zamiaru użycia wywłaszczonej nieruchomości lub jej części na inny cel niż określony w decyzji o wywłaszczeniu, właściwy organ zawiadamia poprzedniego właściciela lub jego spadkobiercę o tym zamiarze, informując równocześnie o możliwości zwrotu wywłaszczonej nieruchomości".

Poprzedni właściciel lub jego spadkobierca mogą żądać zwrotu wywłaszczonej nieruchomości lub jej części, jeżeli, niezrealizowanie celu wywłaszczenia, stała się ona zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu.

SA: roszczenie przedawniło się

Gmina wniosła apelację. Sąd Apelacyjny w Katowicach 27 marca 2013 r. zmienił wyrok sądu I instancji i roszczenie państwa Ś. oddalił. Zdaniem sądu nie jest możliwa wypłata zadośćuczynienia o zwrot nieruchomości powodom, choć sąd przyznał, że pozwana gmina zawiniła nie informując o darowiźnie. Jednak zasadny był zarzut przedawnienia ( art.442 (1) kc). Według kodeksu cywilnego roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.