Zakładnicy gospodarki

Ale… jest jedno „ale”. Czy nasze bycie w pełni świadomymi własnych potrzeb musi być wyłącznie dobre dla współczesnej gospodarki? Czyż gospodarka nie opiera się na konsumpcji, której istotą są ludzkie potrzeby i pragnienia? Przecież im więcej potrzeb, tym większa konsumpcja, a im większa konsumpcja, tym więcej miejsc pracy. Tymczasem stoicyzm, podobnie jak wiele innych tradycji duchowych, opiera szczęście człowieka na ograniczaniu potrzeb. Gdyby taka postawa stała się masowa, czyż nie musiałaby doprowadzić do kryzysu gospodarczego na niespotykaną dotąd skalę?
Niestety, to bardzo prawdopodobne.

Oto współczesny paradoks: jesteśmy osobliwymi zakładnikami gospodarki, która będzie dobrze funkcjonować, jeśli my wszyscy będziemy chcieli posiadać coraz więcej coraz droższych rzeczy − chociaż to niekoniecznie jest dobre dla nas samych.

Praca i człowiek: kto dla kogo?

Wydaje się, że współcześnie gospodarka i rynek pracy stały się dla człowieka swego rodzaju bożkami. Najlepszym na to dowód dają ministrowie edukacji, tłumacząc kolejne reformy tym, że młodzież trzeba przygotować do wyzwań współczesnego rynku pracy. Dlaczego nie myślą odwrotnie: że to rynek pracy trzeba przystosować do prawdziwych potrzeb młodzieży?

Ciągle nam się mówi, że powinniśmy tak a tak wyglądać, mówić, układać CV, mieć takie a takie kompetencje, kursy itd. Po co to wszystko? Żeby się odnaleźć na rynku pracy. Tak jakby ten rynek był jakąś wyrocznią.

Stoik funkcjonuje inaczej. Najpierw jest sobą, rozpoznaje swoje potrzeby i możliwości, ustala dążenia, a dopiero na tej podstawie próbuje się zorientować, czy jest dla niego miejsce na rynku pracy. Jeżeli nie ma, będzie starał się zmienić ten rynek. To rynek pracy ma nam pasować, a nie my jemu.