Kluczowe zmiany wynikały z potrzeby usprawnienia i przyspieszenia postępowania (zarówno w toku wstępnej kontroli skarg konstytucyjnych i wniosków, jak i w toku postępowania merytorycznego), konieczności usprawnienia procedury kontroli celów i działalności partii politycznych (istniała tu niespójność z ustawą o partiach politycznych), a także sprecyzowania wykonywania konstytucyjnej kompetencji decydowania o czasowej niezdolności wykonywania urzędu przez Prezydenta RP. Dodatkowo, w związku z licznymi postulatami społecznymi i głosami środowisk prawniczych, przedmiotem propozycji był nowy sposób wyłaniania kandydatów na sędziów TK (o czym niżej).

Pierwsze prace – nad nowelizacją ustawy o TK z 1997 r. – podjęte zostały w Trybunale Konstytucyjnym już w 2002 r. i miały za cel „skonsumowanie” pierwszych lat doświadczeń pracy Trybunału Konstytucyjnego pod rządami Konstytucji z 1997 r. Brak woli politycznej wykorzystania efektów tych prac, do wystąpienia z inicjatywą ustawodawczą, spowodował zarzucenie projektu.

Prace studyjne – ponownie podjęte w grudniu 2010 r., bezpośrednio po wyborze nowego Prezesa i wiceprezesa Trybunału - nawiązywały do projektu z 2002 r., ale ponadto uwzględniały kolejne doświadczenia Trybunału Konstytucyjnego, utrwalone w jego orzeczeniach oraz zmiany racjonalizujące kontrolę konstytucyjności prawa w innych państwach Unii Europejskiej w świetle nowych wyzwań. Nad wstępnym, roboczym projektem przedłożenia dla Prezydenta RP („projektem projektu ustawy”), pracował zespół sędziów TK w stanie spoczynku (Prof. Andrzej Mączyński, Prof. Mirosław Wyrzykowski i Prof. Andrzej Zoll) pod kierownictwem Prezesa TK i przy wsparciu pracowników Biura TK. Należy podkreślić, że zespół sędziów konsultował się ze wszystkimi czynnymi sędziami TK jednak wstępny projekt nie był oficjalnym dokumentem Trybunału Konstytucyjnego, przegłosowanym przez Zgromadzenie Ogólne.

Udział sędziów TK w opracowaniu założeń oraz wstępnego, roboczego projektu przedłożenia - na etapie przedlegislacyjnym, zanim Prezydent RP zainicjował prace legislacyjne w Sejmie - nie może być traktowany jako działanie formalne, rozstrzygające o meritum regulacji.

Trybunał Konstytucyjny przekazał Prezydentowi RP wstępną, roboczą wersję (propozycję) projektu ustawy o Trybunale Konstytucyjnym w marcu 2013 r. Prezydent RP - po konsultacji merytorycznej niektórych proponowanych rozwiązań z Sądem Najwyższym i Naczelnym Sądem Administracyjnym oraz po wstępnych konsultacjach politycznych z przedstawicielami klubów parlamentarnych - zweryfikował ów wstępny projekt wprowadzając do niego zmiany (między innymi usunięty został górny cenzus wieku w art. 18 ust. 1 pkt 6 wstępnego projektu oraz art. 102 ust. 2 wstępnego projektu – odnoszący się do wyroków interpretacyjnych i zakresowych, a art. 120 ust. 2 wstępnego projektu – traktujący o utracie mocy postanowienia o stwierdzeniu przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta - został doprecyzowany) i dopiero wówczas, 11 lipca 2013 r., wniósł projekt ustawy do Sejmu (druk sejmowy 1590).