Ustawodawca w nieprawidłowy sposób wyważył ochronę praw wierzyciela i dłużnika w sytuacji ustanowienia zabezpieczenia przez obciążenie nieruchomości hipoteką przymusową – stwierdził Trybunał Konstytucyjny.

25 października 2016 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał skargę konstytucyjną K. K. dotyczącą zasad zabezpieczenia roszczeń.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że

I

Art. 754¹ § 1 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego w zakresie, w jakim odnosi się do zabezpieczenia przez obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową:

a) jest zgodny z zasadą poprawnej legislacji wywodzoną z art. 2 konstytucji,

b) jest niezgodny z art. 64 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 oraz art. 45 ust. 1 konstytucji.

II

Przepis wymieniony w części I, w zakresie tam wskazanym, traci moc obowiązującą z upływem 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Orzeczenie zapadło jednogłośnie.

Odnosząc się do kwestii zgodności zaskarżonego przepisu z zasadą poprawnej legislacji, Trybunał Konstytucyjny uwzględnił, że zaskarżony przepis jest różnie interpretowany w doktrynie prawa procesowego cywilnego oraz orzecznictwie sądowym. Trybunał wziął również pod uwagę doniosłość uchwały SN z 18 października 2013 r. (III CZP 64/13) dla kształtowania sytuacji prawnej osób, których wierzytelności zostały zabezpieczone hipoteką przymusową. Niemniej jednak twierdzenie, że dalsze czynności egzekucyjne wierzyciela zapobiegają upadkowi zabezpieczenia, choć uzasadnione względami funkcjonalnymi, nie znajdowało potwierdzenia w wykładni literalnej przepisów kodeksu postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.) oraz w dotychczasowym orzecznictwie sądów powszechnych. Zaskarżony przepis wraz z innymi przepisami k.p.c. pozwalał zrekonstruować adresata normy, jej treść oraz procedurę, w ramach której jest ona realizowana. Trybunał uznał, że art. 754¹ § 1 k.p.c. jest precyzyjny i komunikatywny w stopniu nienaruszającym zasady poprawnej legislacji. Odrębną kwestią było to, czy owe precyzyjne i komunikatywne rozwiązanie prawne nie stanowi nadmiernego ograniczenia konstytucyjnych praw podmiotowych.