Fundacja Batorego przed referendum 6 września postanowiła zmierzyć się z tematem zmian ustrojowych, o które zapytał obywateli były prezydent Bronisław Komorowski, przeprowadzając 31 sierpnia debatę zatytułowaną „Referendum 6 września - sens zmian ustrojowych".

W konferencji wzięli udział politolodzy, ekonomiści, prawnicy i socjologowie, którzy dyskutowali o kwestiach poddanych pod referendum i możliwych scenariuszach rozwoju sytuacji politycznej po referendum oraz konsekwencjach ewentualnych zmian wprowadzonych w jego wyniku.

Konferencja „Sens zmian ustrojowych“ była kolejnym etapem trwającej od początku sierpnia br. kampanii informacyjnej Fundacji Batorego dot. referendum 6 września. Celem akcji jest ułatwienie obywatelom/kom podjęcia świadomej decyzji o uczestnictwie w referendum i udzielenia odpowiedzi na każde z zadanych w nim pytań z pełną świadomością konsekwencji podjętego wyboru.

Konferencja została podzielona na 3 sesje poświęconych kolejnym pytaniom referendalnym.
Spotkanie poprowadził prezes fundacji - Aleksander Smolar.

Sesja 1 „Obecny system wyborczy, JOW-y i systemy mieszane

Pierwsza sesja, z udziałem dr hab. Zdzisława Ilskiego z Politechniki Wrocławskiej, dr Małgorzaty Kaczorowskiej z Uniwersytetu Warszawskiego, dr hab. Radosława Markowskiego z Uniwersytetu SWPS oraz byłego przewodniczącego Trybunału Konstytucyjnego Jerzego Stępnia, została poświęcona jednomandatowym okręgom wyborczym. Małgorzata Kaczorowska przedstawiła plusy i minusy obecnego systemu wyborczego oraz Jednomandatowych Okręgów Wyborczych. Zwróciła uwagę, że wprowadzenie JOW-ów wiązać się będzie z koniecznością zmiany konstytucji. Z kolei Zdzisław Ilski, jako zwolennik ordynacji większościowej podkreślał, że referendum to dopiero początek dyskusji nad nowym systemem wyborczym i są możliwe różne rozwiązania.

Radosław Markowski zaś opowiedział się zarówno przeciwko JOW-om, jak i przeciwko sposobowi, w jakim zorganizowano referendum. Przypominał, że w Nowej Zelandii proces podejmowania podjęcie decyzji o tak fundamentalnej, konstytucyjnej wadze o zmianie systemu wyboru parlamentu trwał 5 lat i był związany z poważną akcją edukacyjną wśród wyborców. „Rozpisywanie  referendum, w którym daje się 3 miesiące jest obrazą dla obywatela” - podkreślał.

Jerzy Stępień dodał: „Mechanizmu ordynacji proporcjonalnej nikt w Polsce nie rozumie”.

Dyskutanci zgodzili się, że społeczeństwo nie posiada wystarczającej wiedzy zarówno na temat JOW-ów jak i obecnego, proporcjonalnego systemu pozwalającej podjąć odpowiedzialnie decyzję w tak fundamentalnej sprawie.

Sesja 2 „Jak finansować partie polityczne?”

Podczas drugiej sesji wypowiadali się: dr hab. Robert Gwiazdowski z Uczelni Łazarskiego i Centrum im. Adama Smitha, Grażyna Kopińska, ekspertka programu Odpowiedzialne Państwo w Fundacji Batorego, dr hab. Paweł Śpiewak z Uniwersytetu Warszawskiego oraz dr Marcin Walecki z Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE w Warszawie.