Nie jesteśmy dumni z państwa

Również stosunek do państwa i jego instytucji jest istotnym czynnikiem postaw wobec problemu przyjmowania uchodźców i imigrantów. Od kilku lat publikowane są analizy wskazujące, że duma z państwa, rozumiana jako zaufanie do sprawności i dobrych zamiarów jego instytucji, skutecznie przeciwdziała ksenofobii Polaków (por. analizy przeprowadzone przez Piotra Radkiewicza w 2005 r. w pracy zbiorowej „Demokracja w Polsce. Doświadczanie zmian”).

My tymczasem nie doceniamy wpływu demokratycznych instytucji na nasze życie. 73 proc. Polaków sądzi, że zbyt często przedstawiciele władzy są niekompetentni, a 68 proc., że rządzą osoby dbające tylko o własne dobro. Dla kontrastu, Niemcy wysoko cenią instytucje swojego państwa i są dumni także z tego, że jest ono otwarte dla potrzebujących pomocy uchodźców.

Gdy więc nie wierzymy ani w skuteczność, ani w moralność krajowych instytucji, trudno jest nas przekonać, że odpowiednie organy zadbają i o nasze bezpieczeństwo, i o sprawne, godne przyjęcie uchodźców.

W wyrażanych publicznie negatywnych odczuciach wobec przyjmowania uchodźców i imigrantów pojawia się także wątek niechęci do współpracy w ramach Unii Europejskiej. Nasze badania z pierwszej dekady przynależności do UE wykazały, że ci Polacy, którzy nie ufają UE to przede wszystkim osoby, które nie dostrzegają ani wspólnoty europejskich doświadczeń, ani wspólnych wartości i podobnych stylów życia. Poczucie wyjątkowości poszczególnych społeczeństw – członków Unii – oraz egoizm i brak wzajemności w międzynarodowych relacjach źle służą unijnej wspólnocie. I nie przynoszą tym społeczeństwom żadnych długodystansowych korzyści.