W latach 2000 – 2011 sektor gospodarczy związany ze środowiskiem zwiększył się o ponad 50% i jest jednym z niewielu, które od czasu kryzysu finansowego w 2008 r. dobrze prosperują, jeżeli chodzi o przychody i liczbę miejsc pracy.

Cel: gospodarka w obiegu zamkniętym

Niezbędne jest nowe podejście rozwiązywania problemów dotyczących środowiska. Trzeba uwzględniać ich systemowy charakter i zmierzać do tzw. gospodarki o obiegu zamkniętym Zapewnienie dzieciom i wnukom dobrej jakości życia za kilkadziesiąt lat w tej chwili wymaga działań, uwzględniających perspektywę długoterminową i skomplikowane wzajemne zależności między elementami środowiska i podejmowanymi działaniami.

– Mamy 35 lat, aby do 2050 r. zapewnić zrównoważony charakter planety, na której żyjemy. Może się wydawać, że to odległa przyszłość, ale aby osiągnąć nasz cel, musimy działać już teraz – podkreślił we wstępie do tej publikacji Hans Bruyninckx, dyrektor wykonawczy EEA.

Jak podsumowują autorzy publikacji, nazywanej też Raportem SOER 2015 (poprzedni był wydany w 2010 roku) polityka europejska dotycząca środowiska i polityka przeciwdziałania zmianom klimatu przyczyniła się do poprawy stanu środowiska naturalnego, podniosła jakość życia. A wspierając innowacyjność, wykreowała nowe miejsca pracy i wzrost gospodarczy.

Aktywa na rzecz Zielonej Europy

Europejczycy cieszą się dzisiaj czystszym powietrzem i wodą. Mniej śmieci trafia na składowiska, więcej odpadów jest poddawanych recyklingowi. Jednak Europa wciąż znajduje się daleko od osiągnięcia celu – zapewnienia dobrej jakości życia z uwzględnieniem ograniczeń naszej planety do 2050 r. Chociaż korzystamy z zasobów naturalnych efektywniej, wciąż degradujemy bazy zasobów naturalnych, od której zależna jest Europa i wszystkie regiony świata. Głównymi zagrożeniami nadal są takie problemy jak utrata różnorodności biologicznej i zmiany klimatu.

– Z naszej analizy wynika – stwierdził wspomniany Hans Bruyninckx –
że sprostaliśmy wielu wyzwaniom na rzecz środowiska ale w dalszym ciągu wyrządzamy szkody w systemach naturalnych – podstawy naszego dobrobytu. Natomiast wykorzystanie potencjału Europy w zakresie innowacyjności może sprawić, że staniemy się liderem w naukach i technologiach, przyczyniając się do tworzenia nowych branż i budowy zdrowszego społeczeństwa.

Innowacje, które mogą wspierać długoterminowe przemiany w kierunku zrównoważonego rozwoju

Przygotowując Syntezę raportu SOER 2015, EEA zebrała grupę 25 ekspertów ze świata nauki, biznesu, polityki i społeczeństwa obywatelskiego. Uczestnicy tej dyskusji określili cztery klastry innowacji, służące wspieraniu przemian w systemach zabezpieczających potrzeby Europy w zakresie żywności, transportu i energii. Są to: Wspólna (współdzielona) konsumpcja dotyczy sposobów, za pomocą których konsumenci mogą uzyskiwać produkty lub usługi skuteczniej i zgodnie z zasadą efektywnego gospodarowania zasobami. Może to oznaczać całkowitą zmianę sposobów zaspokajania potrzeb konsumentów, w tym przejście od indywidualnych decyzji do popytu zorganizowanego lub zbiorowego. Prosumeryzm zmniejsza odległość między producentem a konsumentem i może być uważany za szczególny rodzaj współdzielonej konsumpcji. Za przykład mogą posłużyć rozproszone systemy produkcji energii, tworzone dzięki innowacjom technologicznym, takim jak inteligentne systemy pomiarowe i inteligentne sieci. Innowacje społeczne wiążą się z rozwojem nowych koncepcji, strategii i form organizacyjnych – jest to konieczne, aby lepiej odpowiadać potrzebom społecznym. Oba powyższe przypadki są przykładami innowacji społecznych. Prosumeryzm jest innowacją społeczną, którą wspierają częściowo innowacje technologiczne.Innowacje społeczne są sposobem rozwiązywania problemów, mającym duży potencjał tworzenia nowych relacji społecznych, i zapewne są najważniejszym elementem niezbędnym do wspierania przejścia do zrównoważonego rozwoju. Ekoinnowacje i ekoprojektowanie wykraczają poza innowacje technologiczne i biorą pod uwagę wymagania dotyczące środowiska albo poprzez zmniejszenie wpływu na środowisko produktów lub procesów produkcyjnych, albo uwzględniają aspekty środowiskowe podczas projektowania produktu i jego cyklu życia. Pozyskiwanie energii z odpadów spożywczych, rolnictwo multitroficzne i modernizacja izolacji budynków z przetworzonych wyrobów papierniczych to tylko kilka przykładów ekoinnowacji i ekoprojektowania.