Wysłuchanie publiczne w Senacie 8 października 2013. Foto: M. Józefaciuk

Wiele wskazuje na to, że możemy właśnie obserwować zmianę jakościową, jeśli chodzi o standardy angażowania obywateli w podejmowanie decyzji publicznych w Polsce. 8 października br. odbyło się pierwsze w historii Senatu RP wysłuchanie publiczne projektu nowej ustawy, co umożliwiła ostatnia zmiana w Regulaminie tej instytucji. Zgodnie z art. 80 ust. 1b tego dokumentu, komisje rozpatrujące projekt senackiej inicjatywy ustawodawczej mogą podjąć uchwałę o przeprowadzeniu wysłuchania publicznego dotyczącego tego projektu, wskazując dzień i godzinę jego przeprowadzenia. Uchwałę tę oraz informację dotyczącą miejsca przeprowadzenia wysłuchania publicznego ogłasza się na senackiej stronie internetowej, co też miało miejsce w tym przypadku. Szczegółowe zasady przeprowadzania takiego wysłuchania publicznego określa art. 80a tego samego Regulaminu Senatu RP. Prawo do udziału w wysłuchaniu publicznym przyznaje się tam każdemu, kto zgłosi komisjom senackim zainteresowanie co najmniej siedem dni przed dniem wysłuchania. Osoba taka powinna w tym samym momencie wskazać też interes, którego w danej regulacji zamierza chronić lub rozwiązanie prawne, o którego uwzględnienie będzie zabiegać.

Nie jest zapewne przypadkiem, że wspomniane pierwsze tego typu wysłuchanie było poświęcone senackiemu projektowi ustawy o petycjach, wniesionemu do Marszałka Senatu na początku stycznia br. (druk nr 285). Głównym uzasadnieniem dla podjęcia tej inicjatywy ustawodawczej była potrzeba wypełnienia dyspozycji art. 63 Konstytucji RP, który wprowadza do tej pory nie wypełniony obowiązek ustawowego uregulowania trybu rozpatrywania petycji (obecnie jedynym miejscem, gdzie występuje ta instytucja, choć w sposób nie pozbawiony mankamentów, jest art. 221 KPA). Przyjęcie takiego aktu prawnego pozwoliłoby na skuteczniejsze wykorzystanie instytucji petycji i w ten sposób upowszechnienie tego podstawowego mechanizmu partycypacji publicznej. Na potrzebę podjęcia podobnego działania wielokrotnie wskazywał ISP w publikowanych ekspertyzach oraz podczas organizowanych konferencji.

O obecnej inicjatywie ustawodawczej, która wyszła z gremium Parlamentarnego Zespołu ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi, pisaliśmy już w lutym br. na łamach monitoringu „Decydujmy razem”. Nie tylko przedstawialiśmy wtedy podstawowe założenia planowanej ustawy, lecz również wskazywaliśmy w pierwotnej wersji dokumentu pewne zapisy, wzbudzające naszym zdaniem wątpliwości. W tym miejscu warto zrobić krok dalej i przybliżyć kilka postulatów, jakie pojawiły się podczas ostatniego senackiego wysłuchania publicznego w tej sprawie.