„W ciągu ostatnich dwóch lat nastąpił wyraźny postęp w zakresie porządkowania procesu legislacyjnego na etapie rządowym” - wynika z raportu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka na temat procesu legislacyjnego w Polsce.

Dokument stanowi podsumowanie dwuletniego programu „Monitoring procesu legislacyjnego w obszarze wymiaru sprawiedliwości” realizowanego dzięki grantowi Fundacji im. Stefana Batorego w ramach programu „Demokracja w Działaniu”. Głównym przedmiotem analizy przedstawionej w raporcie są doświadczenia „Monitoringu” z ostatnich dwóch lat dotyczące zmian w wymiarze sprawiedliwości zainicjowanych, dyskutowanych oraz wprowadzonych w życie w tym okresie.

„Najważniejsza zamiana w procesie tworzenia prawa na szczeblu centralnym to wejście w życie w styczniu 2014 r. nowego Regulaminu pracy Rady Ministrów, który przynajmniej częściowo uporządkował procedurę tworzenia aktów normatywnych” – wskazuje Barbara Grabowska, prawnik HFPC. „Zdecydowanie pozytywnie należy również ocenić inicjatywę Senatu skutkującą wprowadzeniem instytucji wysłuchania publicznego, jak również podjęcie prac nad projektem ustawy o petycjach” - dodaje Barbara Grabowska.

Niestety nie odnotowano istotnych zmian w zakresie ram prawnych procesu legislacyjnego na tzw. etapie sejmowym. Dlatego też jedną z rekomendacji wskazanych w raporcie jest potrzeba rozpoczęcia w ramach prac Sejmu procesu modernizacji procedur tworzenia prawa, począwszy od Regulaminu Sejmu. Przede wszystkim należy ujednolicić przebieg i rozszerzyć zakres prowadzonych na etapie sejmowym konsultacji publicznych, w szczególności w odniesieniu do projektów poselskich oraz zgłoszonych przez Prezydenta.

Ponadto reformy wymiaru sprawiedliwości wymagają pełnej koordynacji, zarówno w odniesieniu do zmian zaproponowanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości, jak również w ramach inicjatyw poselskich czy senackich. Brak planowania i koordynacja może skutkować tym, że ciągle podejmowane inicjatywy nastawione na zmiany w sądach i prokuraturze okażą się ostatecznie syzyfową pracą.

„Z jednej strony nietrudno odnotować występującą inflację regulacji prawnych, zwłaszcza w odniesieniu do zmian kodeksowych, z drugiej strony, w dalszym ciągu nie są klarownie uregulowane takie sfery wymiaru sprawiedliwości jak pozycja biegłych sądowych czy system pomocy prawnej z urzędu” - wskazuje Barbara Grabowska.

Raport „Prawa człowieka, proces legislacyjny, wymiar sprawiedliwości – uwagi na tle działalności HFPC” dostępny jest tutaj.