Charakterystyczna była koncepcja, w myśl której formalną i faktyczną nieobecność instytucji prezydenta w ramach nowo tworzącego się systemu ustrojowego kwalifikowano jako stan opróżnienia fotela prezydenta. Istniejący brak rekompensowano powierzeniem funkcji zastępczych prezydentowi KRN, będącemu szefem powojennej legislatywy. W takim podejściu ustrojodawcy zaznaczyła się dbałość o stworzenie pełnych form ustrojowych państwowości polskiej, mimo braku możliwości uchwalenia całokształtu rozwiązań prawnokonstytucyjnych.
Analiza zarówno międzywojennych, jak i powojennych unormowań ustrojowych pokazuje, jakimi motywami kierował się ustrojodawca, kreując odpowiednie przepisy.Odsłania ona także wiele zalet i wad przyjętych konstrukcji normatywnych. Nie budzi wątpliwości, że wszystkie te doświadczenia stanowią cenny wkład w dorobek polskiej myśli konstytucyjnej.

Przypisy:

1 Z. Witkowski, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 1921–1935, Warszawa 1987, s. 51. Podzielając powyższą argumentację na gruncie współczesnych uregulowań R. Mojak proponuje stosowanie terminu „prezydent tymczasowy”; zob. R. Mojak, Instytucja Prezydenta RP w okresie przekształceń ustrojowych, Lublin 1995, s. 182.
2 Prezydent zachorował wtedy na skręt kiszek, co zrodziło notabene plotki o próbie jego otrucia; zob. S. Koper, Życie prywatne elit Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 2009–2011, s. 295.
3 Kolejne projekty rozwiązań podaję za: S. Starzyński, Konstytucja państwa polskiego, Lwów 1921,
s. 38–39.
4 Zob. sprawozdanie stenografi czne Sejmu Ustawodawczego z 15 marca 1921 r., pos. 219, łam CCXIX/31.
5 Zob. Z. Witkowski, dz. cyt., s. 50.
6 S. Rozmaryn, Polskie prawo państwowe, Warszawa 1949, s. 216.
7 A. Mycielski, Polskie prawo polityczne (Konstytucja z 17. III. 1921 r.), Kraków 1947, s. 136.
Grzegorz Pastuszko, Instytucja zastępstwa Prezydenta RP w tradycji konstytucyjnej Polski międzywojennej...
8 W.L. Jaworski, Konstytucja z dnia 17 marca 1921. Prawo polityczne od 2 października 1919 do 4 lipca 1920, Kraków 1921, s. 212–213.
9 S. Car, Z zagadnień konstytucyjnych Polski: istota i zakres władzy prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej: państwowość polska w jej rozwoju historycznym, Warszawa 1924, s. 30.
10 W.L. Jaworski, Konstytucja z dnia..., s. 212; J. Makowski, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924, s. 47.
11 W. Komarnicki, Polskie prawo polityczne (Geneza i system), Warszawa 2008 [reprint: Warszawa
1922], s. 251.
12 O tym już na gruncie rozwiązań Małej konstytucji z 1947 r. napisał S. Rozmaryn; S. Rozmaryn, Polskie prawo..., s. 417.
13 W. Komarnicki, Polskie prawo..., s. 249.; zob. także S. Car, dz. cyt., s. 25.
14 G. Pastuszko, Marszałek Sejmu jako osoba wykonująca tymczasowo obowiązki Prezydenta RP — dylematy konstytucyjne, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2011, nr 1, s. 87.
15 W. Komarnicki, Polskie prawo..., s. 249.
16 S. Car, dz. cyt., s. 25.
17 Tamże, s. 25; W.L. Jaworski napisał, iż okoliczności, jakie Konstytucja marcowa przewidywała
w art. 40, 41 oraz 42, należy rozpatrywać i interpretować łącznie; W.L. Jaworski, Uwagi prawnicze o projekcie Konstytucji, Kraków 1921, s. 17.
18 S. Starzyński, Współczesny ustrój prawno-polityczny Polski i innych państw słowiańskich, Warszawa 2010 [reprint: Lwów 1928], s. 80.
19 W.L. Jaworski, Konstytucja z dnia 17 marca 1921. Prawo polityczne od 2 października 1919 r. do 4 lipca 1920, Kraków 1921, s. 212.
20 W. Konopczyński, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924, s. 80.
21 A. Krzyżanowski, Rządy Marszałka Piłsudskiego, Kraków 1927, s. 17.
22 S. Car, dz. cyt., s. 26–27.
23 Zob. tamże, s. 27.
24 Tamże, s. 27–28.
25 Stanowisko takie zajął, uznając, iż opisana sytuacja tworzy prawną przeszkodę w zakresie sprawowania urzędu, W. Komarnicki, Polskie prawo..., s. 251–252.
26 S. Car, dz. cyt., s. 28.
27 Tamże, s. 29.
28 Zob. J. Makowski, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924, s. 49–50.
29 W. Komarnicki, Polskie prawo..., s. 251; współcześnie napisał o tym także Z. Witkowski, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej…, s. 53.
30 J. Rodkowski, Prawo polityczne IV. Część szczegółowa, Lwów 1930, s. 9.
31 S. Rozmaryn, Polskie prawo..., s. 416.
32 Zob. W. Komarnicki, Uwagi prawnicze o projekcie nowej Konstytucji polskiej. Referat wygłoszony na posiedzeniu Komisji Konstytucyjnej w dniu 13 grudnia 1934 r., [w:] W. Komarnicki, O ustroju państwa i konstytucji, Warszawa 2000, s. 199.
33 Zob. D. Górecki, Pozycja ustrojowo-prawna Prezydenta Rzeczypospolitej i rządu w ustawie konstytucyjnej z 23 kwietnia 1935 roku, Łódź 1992, s. 53.
34 W. Komarnicki, Ustrój państwowy Polski współczesnej. Geneza i system, Wilno 1937, s. 210–211; zob. także E. Gdulewicz, A. Gwiżdż, Z. Witkowski, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1935 r., [w:] Konstytucje Polski, red. M. Kallas, Warszawa 1990, s. 8.
35 Zdaniem W. Komarnickiego, w dyspozycji art. 22 ust. 1 Konstytucji kwietniowej mieścił się nawet przypadek paraliżu ręki, skutkujący niemożnością składania podpisu przez prezydenta; tegoż, Ustrój państwowy Polski…, s. 210.
36 A. Deryng, Prawo polityczne, t. II, Lwów 1936, s. 97.
37 A. Burda, Polskie prawo państwowe, Warszawa 1965, s. 131.
38 Zob. S. Rozmaryn, Polskie prawo państwowe w okresie Krajowej Rady Narodowej, Łódź 1948,
s. 13–14; zob. także A. Burda, R. Klimowiecki, Prawo państwowe, Warszawa 1958, s. 95–96.
39 Zob. J. Zakrzewska, Prezydent Krajowej Rady Narodowej, [w:] Krajowa Rada Narodowa, red.
A. Burda, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1976, s. 175.
40 Zob. F. Siemieński, Ewolucja instytucji Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska Lublin–Polonia” 1990, t. XXXVII, 13, dział G, s. 190.
41 J. Zakrzewska, dz. cyt., s. 174.
42 Szerzej na ten temat zob. S. Rozmaryn, Polskie prawo państwowe w okresie..., s. 14.
43 Zob. A. Burda, Konstytucja marcowa, Lublin 1983, s. 65.
44 S. Estreicher, Przewodnia myśl konstytucji polskiej w porównaniu do konstytucji obcych, [w:] Nasza konstytucja. Cykl odczytów urządzonych staraniem Dyrekcji Szkoły Nauk Politycznych w Krakowie od 12–25 maja 1921 r., Kraków 1922, s. 212–213.