Wracając do „stanu zastanego” Kaina i Abla – do trwałej w dziejach ludzkości sytuacji, w której są biedni i bogaci – odwołam się do słynnego zdania Peryklesa, który nad mogiłami żołnierzy Aten powiadał „przyznanie się do ubóstwa nie przynosi nikomu ujmy, jednakże jest ujmą, jeśli ktoś nie stara się z niego wydobyć”[16].

I dlatego też odwołanie do starych rzymskich formuł: Ulpiana „suum cuique” – „każdemu, to co mu się należy” oraz zasady wzajemności „do ut des” – „daję byś dał w zamian” stwarza podstawy najbardziej sprawiedliwych zasad wszelkiej „tradycyjnej sprawiedliwości”. Można zaś zasadnie pytać skąd się bierze tak powszechna aprobata dla „sprawiedliwości społecznej”? Odpowiedź jest jedna z braku stosowania przez państwo i wymiar sprawiedliwości powszechnie uznawanych „zasad tradycyjnej sprawiedliwości” – i przestrzegania norm uczciwości i przyzwoitości; nie kłam, nie kradnij, nie pożądaj. Nie tak wiele.

Post scriptum: Leszek Kołakowski w rozmowie w „Rzeczpospolitej” – po dziesięciu latach od swojego poprzedniego tekstu – powiada „Ale co to znaczy sprawiedliwość społeczna? Czym się różni od tego, co obejmuje łącznie państwo prawa, swobody obywatelskie, wolność słowa i różne instytucje państwa opiekuńczego, które mogą zapewnić ludziom minimum godziwego życia? […] Równość całkowita jest możliwa tylko za pomocą środków totalitarnych […] Równość pełna jest, więc hasłem wewnętrznie sprzecznym”.[17]

Stefan Małecki-Tepicht

[1] Leszek Kołakowski, Po co nam pojęcie sprawiedliwości społecznej?” Gazeta Wyborcza, 6-8 maja 1995, s.8 i 9.

[2] Ibidem,

[3] Ibidem,

[4] TORA Pięcioksiąg Mojżesza, Exodus XX, Tłumaczenie Izaak Cyklow, Kraków 1895, Wydawnictwo Austeria, Kraków 2006, s.91

[5] John Rawls, Liberalizm polityczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s.35.