Krój Jan podpisuje Magna Carta. James William Edmund Doyle, 1864 w "Chronicle of England"

W Wielkiej Brytanii trwają obchody 800. rocznicy podpisania przez Jana bez Ziemi Magna Carta Libertatum, pierwszego w Europie dokumentu, regulującego w formie aktu prawnego relacje między władca i poddanymi.

15 czerwca 1215 roku król Jan bez Ziemi podpisał dokument pod naciskiem możnowładztwa, wzburzonego królewską samowolą i uciskiem podatkowym. Formalnie Magna Carta była przywilejem mającym równocześnie znamiona umowy między królem a jego wasalami. Ograniczała władzę monarszą, głównie w dziedzinie skarbowej (nakładanie podatków za zgodą rady królestwa) i sądowej (zakaz więzienia lub karania bez wyroku sądowego), określając uprawnienia baronów, duchowieństwa i zakres swobód klas niższych.

Wielka Karta Swobód przyznawała feudałom prawo oporu przeciwko królowi w razie naruszenia przez niego praw w niej zawartych.

Oto najważniejsze postanowienia Karty:

art. 12 - stanowił, że dla nałożenia tarczowego (scutagium)[1] i zasiłków lennych (auxilium) król powinien uzyskać zgodę Rady Królestwa. W Magna Carta tak to opisano:

Ani podatek tarczowy ani zasiłek pieniężny nie będą nakładane w naszym królestwie jak tylko poprzez uchwałę Rady ogólnej naszego kraju, chyba że chodziłoby o środki na wykupienie naszej osoby z niewoli, lub na pasowanie na rycerza naszego syna pierworodnego, lub na wydanie po raz pierwszy za mąż naszej pierworodnej córki, a i wówczas zasiłek na ten cel winien być umiarkowany, a w podobny sposób dziać się ma z zasiłkiem pobieranym od miasta Londynu.

art. 13 - ustanawiał przywileje dla miast i potwierdzał nadanie wcześniejszego przywileju Londynowi

art. 14 - podawał skład Rady Królewskiej:

A na obrady rady królestwa decydujące o przyznaniu zasiłku pieniężnego na inne cele aniżeli trzy wyżej wymienione wypadki lub o nałożeniu podatku tarczowego polecimy wzywać pismami opatrzonymi naszą pieczęcią: arcybiskupów, biskupów, opatów, hrabiów i większych baronów, a ponadto polecimy wezwać zwyczajnie poprzez naszych szeryfów i baliwów tych wszystkich, którzy z naszych rąk uzyskali lenna i to na oznaczony dzień i to mianowicie co najmniej na czterdzieści dni przed oznaczonym terminem wraz ze wskazaniem miejsca obrad. A we wszystkich owych wezwaniach podamy cel obrad. Po tak uczynionym powiadomieniu przystąpi się w oznaczonym czasie do obrad z obecnymi, choćby nawet nie wszyscy wezwani się stawili.