Wśród konstytucyjnych norm niepozostawiających ustawodawcy swobody regulacyjnej znajdują się normy odnoszące się do sfery odpowiedzialności prawnej człowieka, zwłaszcza szeroko rozumianej odpowiedzialności karnej, w tym zasada nullum crimen sine lege, nakaz domniemania niewinności, nakaz humanitarnego traktowania osób pozbawionych wolności i zakaz tortur oraz okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania i karania. Krótko odniosę się do tego, jak orzecznictwo Trybunału rozwijało te standardy konstytucyjne.

W zapadłym w ubiegłym roku rozstrzygnięciu w sprawie warunków korzystania przez tymczasowo aresztowanych i skazanych mężczyzn z łaźni Trybunał orzekł wskazał, że konstytucyjny zakaz tortur oraz okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania i karania wyłącza legalność wymienionych w tym zakazie zachowań w jakichkolwiek okolicznościach, ponieważ są to zachowania wymierzone w naturę człowieka i jego godność[19].

W innym zeszłorocznym wyroku – wyroku w sprawie sankcji za uchylenie się przez właściciela lub posiadacza pojazdu od obowiązku wskazania, komu powierzył on pojazd do kierowania lub używania w czasie, w którym urządzenie rejestrujące ujawniło wykroczenie popełnione przez kierującego tym pojazdem – Trybunał przypomniał, że Konstytucja absolutnie wyklucza ograniczanie, także z wykorzystaniem testu proporcjonalności, m.in. zakazu tortur i okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania i karania oraz nakazu domniemania niewinności. Nie jest bowiem wykonalne, aby te normy konstytucyjne zrealizować częściowo. Przykładowo – domniemanie niewinności albo jest, albo go nie ma. Nie jest możliwe pojęciowo, by komuś przysługiwało ograniczone domniemanie niewinności[20].

Do norm konstytucyjnych niepozostawiających ustawodawcy swobody regulacyjnej zaliczają się także niektóre normy ustrojowe. Wspomnę krótko o tych, które dla Trybunału jako sądu konstytucyjnego są najistotniejsze – ¨zasadzie nadrzędności Konstytucji, ¨zasadzie odrębności i niezależności władzy sądowniczej od pozostałych władz oraz konstytucyjnej regulacji właściwości i ustroju Trybunału Konstytucyjnego.

Zasadę nadrzędności Konstytucji wprost wyraża jej art. 8 ust. 1, zgodnie z którym Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej. W dotychczasowym orzecznictwie nasz sąd konstytucyjny eksponował tę rangę Konstytucji szczególnie w sprawach odnoszących się do prawa Unii Europejskiej. Członkostwo w Unii Europejskiej nie pozbawia Konstytucji statusu najwyższego prawa Rzeczypospolitej, a norma konstytucyjna zezwalająca na przekazanie organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencji organów władzy państwowej w niektórych sprawach oraz norma konstytucyjna przewidująca bezpośrednie stosowanie i pierwszeństwo stosowania prawa stanowionego przez organizację międzynarodową przed ustawami nie upoważniają do stanowienia aktów normatywnych lub podejmowania decyzji sprzecznych z Konstytucją[21].