Na etapie wstępnej kontroli skarg konstytucyjnych i wniosków podmiotów o legitymacji ograniczonej Trybunał wydał łącznie 918 postanowień i zarządzeń, czyli o 11% więcej niż rok wcześniej. Do merytorycznego rozpoznania Trybunał przekazał 10% skarg konstytucyjnych i 52% wniosków podmiotów o legitymacji ograniczonej. Poza tym Trybunał wydał 5 postanowień sygnalizacyjnych w celu zapewnienia spójności systemu prawa przez organy stanowiące prawo.

* * * * *

Odnosząc się do merytorycznego aspektu zeszłorocznych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, chciałbym skupić się - tak jak w moim wcześniejszym wystąpieniu na posiedzeniu senackiej Komisji Ustawodawczej - na wyrokach odnoszących się do podstaw ustroju Rzeczypospolitej Polskiej i na wyrokach dotyczących wolności i praw człowieka i obywatela. Zacznę od tych drugich. .

Do najważniejszych zeszłorocznych wyroków odnoszących się do wolności i praw człowieka i obywatela należy niewątpliwie wyrok w sprawie klauzuli sumienia dla lekarzy[1]. Trybunał przypomniał w nim, że człowieka nie można zmuszać do działania wbrew własnemu sumieniu. Odnosi się to również do lekarzy, chronionych tzw. klauzulą sumienia, czyli prawem do niepodjęcia działania nakazanego prawem, ale sprzecznego z sumieniem lekarza. Jednocześnie Trybunał zaznaczył, że władze publiczne są konstytucyjnie obowiązane tak zorganizować system podmiotów leczniczych, by wszystkie świadczenia zdrowotne finansowane ze środków publicznych i gwarantowane prawem były dostępne, co obejmuje także świadczenia budzące sprzeciw sumienia części lekarzy.

Dla wolności i praw człowieka i obywatela bardzo ważny był również wyrok dotyczący tzw. kwoty wolnej od podatku[2]. Trybunał wyjaśnił w nim, że Konstytucja nakazuje zapewnienie ochrony minimum egzystencji obywateli i dlatego ustawodawca powinien tworzyć takie regulacje podatkowe, by obowiązek płacenia podatków nie prowadził do ubóstwa obywateli. Nie można utrzymywać kwoty wolnej od podatku przez wiele lat na stałym i nieweryfikowanym poziomie, w oderwaniu od regulacji prawnych określających granicę ubóstwa. Przy okazji przypominam, że termin wykonania tego wyroku upływa niebawem - 30 listopada.