Helsińska Fundacja Praw Człowieka jest organizacją pozarządową, której jednym z priorytetów działalności jest propagowanie praw człowieka jako podstawy funkcjonowania państwa i społeczeństwa. Statutowym celem organizacji jest ochrona praw człowieka, w tym ich przestrzegania przez organy władzy publicznej w Polsce. HFPC stara się obserwować bieżące wydarzenia polityczne w kraju i podejmować działania w sytuacji, w której prawa człowieka mogą być zagrożone.

W obszarze szczególnego zainteresowania HFPC znajdują się prace legislacyjne związane z działalnością i pozycją Trybunału Konstytucyjnego jako jednego z organów gwarantujących przestrzeganie praw człowieka. Trybunał Konstytucyjny jest bowiem podstawowym organem władzy sądowniczej stojącym na straży Konstytucji, w szczególności praw i wolności obywatelskich.

Z tych względów HFPC śledziła przebieg procesu legislacyjnego związanego z uchwaleniem ustawy z 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym¹ uchwaloną przez Sejm VII kadencji, jak i na etapie kolejnych nowelizacji tej ustawy dokonywanych przez Sejm VIII kadencji. Fundacja przedstawiała opinie do projektów ustaw², a jej przedstawiciele uczestniczyli w posiedzeniach komisji sejmowych i senackich, które zajmowały się ustawą o Trybunale Konstytucyjnym. HFPC wystosowała również wystąpienia do Prezydenta RP wskazujące na szereg wątpliwości co do zgodności z Konstytucją uchwalanych nowelizacji ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.³

Ponadto, w dniu 9 lutego 2016 r., przedstawiciele Fundacji spotkali się z delegacją Komisji Weneckiej, która na wniosek Ministra Spraw Zagranicznych opracowuje opinię prawną w przedmiocie Nowelizacji.

Celem niniejszej opinii amicus curiae będzie zarysowanie przebiegu prac legislacyjnych nad omawianą ustawą, wraz z przedstawieniem najważniejszych wątpliwości konstytucyjnych jej dotyczących, wyrażanych przez HFPC już podczas procesu legislacyjnego, jak również dokonanie analizy ratio legis ustawy z 22 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. W dalszej części zostanie przedstawiona krótka analiza prawnoporównawcza prezentująca przykłady analogicznych ingerencji władzy ustawodawczej i wykonawczej w sferę kompetencji sądów konstytucyjnych w wybranych państwach świata, ze szczególnym uwzględnieniem państw Europy Środkowowschodniej.