OPINIA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA z dnia 15 listopada 2016 r. w przedmiocie poselskiego projektu ustawy o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (druk sejmowy nr 963).

Krajowa Rada Sądownictwa, realizując konstytucyjne zadanie czuwania na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów monitoruje prace prawodawcze związane z funkcjonowaniem organów władzy sądowniczej. W ciągu minionych 12 miesięcy wielokrotnie przedstawiała opinie i stanowiska związane z pracami legislacyjnymi nad kolejnymi ustawami regulującymi ustrój i postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym – organem, którego konstytucyjny status ma fundamentalne znaczenie dla funkcjonowania całego wymiaru sprawiedliwości. Formułując opinie, Krajowa Rada Sądownictwa konsekwentnie zabiega i troszczy się o zachowanie zagwarantowanej w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej niezależności i odrębności sądów i trybunałów od innych władz (art. 173 Konstytucji), a przez to o umożliwienie tym organom skutecznego i rzetelnego wykonywania kompetencji przyznanych im w Ustawie Zasadniczej i w ustawach. Ma to istotne znaczenie dla zagwarantowania rządów prawa i zabezpieczenia skutecznej ochrony praw i wolności człowieka i obywatela.

Na wstępie należy zatem zauważyć, że w ciągu roku, który upłynął od inauguracji VIII kadencji Sejmu, uchwalono już cztery ustawy dotyczące organizacji i postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Obecnie opiniowany projekt (druk sejmowy nr 963) –  wraz z uchwaloną w dniu 4 listopada 2016 r. ustawą o statusie sędziów Trybunału Konstytucyjnego – ma stanowić już drugą w 2016 r. całościową regulację podstaw funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego. Nie jest przy tym wiadome, czy projekt ten jest „docelowym” w zakresie sposobu regulacji organizacji i postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym – nie tylko z uwagi na znikomą trwałość regulacji przyjmowanych w tym zakresie w ostatnim roku, ale również ze względu na sposób sformułowania projektowanych przepisów. W odniesieniu do opiniowanego projektu pozostają zatem aktualne poglądy Rady, wyrażone w stanowisku z dnia 15 listopada 2016 r. w przedmiocie ustawy o statusie sędziów Trybunału Konstytucyjnego.

Przed przystąpieniem do oceny poszczególnych regulacji zaproponowanych przez projektodawcę należy zauważyć, że w pracach legislacyjnych dotyczących tego projektu trzeba mieć na uwadze fakt, że w ciągu ostatniego roku Trybunał Konstytucyjny sformułował ostatecznie szereg standardów związanych z organizacją i postępowaniem przed Trybunałem Konstytucyjnym, np. w wyrokach z dnia 3 grudnia 2015 r. (sygn. akt K 34/15) i z dnia 9 grudnia 2015 r. (sygn. akt K 35/15), ogłoszonych w Dzienniku Ustaw RP (poz. 2129 i 2147). Nie bez znaczenia dla prac parlamentarnych powinny być również wypowiedzi przedstawicieli nauki prawa konstytucyjnego, formułowane zarówno na etapie prac nad ustawą o Trybunale Konstytucyjnym w poprzedniej kadencji Sejmu, jak i publikowane w obecnej kadencji Sejmu (także te, których nie przygotowywano na zlecenie Kancelarii Sejmu, a są rezultatem bieżącej pracy naukowej). Lektura uzasadnienia wyroku wskazuje, że projektodawcy opierają się przede wszystkim na raporcie „Zespołu ekspertów do spraw problematyki Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 lipca 2016 r.” (opublikowanym w Przeglądzie Sejmowym, nr 4/2016, s. 169-238), wykonującego zlecenie Marszałka Sejmu.