Stosunek sądów do niepublikowanych wyroków Trybunału Konstytucyjnego

Publikacja wyroku w dzienniku urzędowym (art. 190 ust. 2 Konstytucji) oznacza, że od tego momentu niekonstytucyjna norma przestaje wchodzić do systemu prawa. Konstytucja oddzielnie (art. 190 ust. 3 Konstytucji) mówi o „wejściu w życie wyroku z dniem ogłoszenia”. Nie zamierzam (choć można) wyprowadzać wniosków o braku tożsamości obu sformułowań. Ważne jest natomiast, że ogłoszenie wyroku na sali sądowej oznacza, że wszem wobec jest wiadome, iż TK oceniał konstytucyjność badanej ustawy. Jeżeli zatem TK stwierdził niekonstytucyjność, a wyroku tego nie opublikowano w dzienniku urzędowym, dla sądów (i tylko dla nich) oznacza to uzyskanie pewności co do niekonstytucyjności badanej normy. I NSA, i obecnie już także SN przychylają się do poglądu, że jeśli sąd ma pewność co do niekonstytucyjności normy, którą zamierza zastosować, może ją pominąć sam, w ramach zdekoncentrowanej judicial review. Oznacza to zapowiedź posłuszeństwa sądów poglądom, jakie wyrazi TK w ewentualnych przyszłych wyrokach, których brak publikacji rząd zapowiada.

Czy sądom wolno tak postępować? Przepisy Konstytucji – jak już powiedziano – zdekoncentrowanej judicial review nie zabraniają, a art. 8, 178, 193 Konstytucji są od lat wskazywane jako podstawa przez zwolenników tej zdekoncentrowanej formy judicial review, w tej jej wersji, którą stosuje NSA i do której ostatnio przychylił się SN. Zauważmy, że postępując w ten sposób, sądy nie wzniecają rebelii, przed którą sędziów znacząco ostrzegał Minister Sprawiedliwości, zapowiadając podjęcie bliżej niesprecyzowanych kroków prawnych.

Przedstawiona postać zdekoncentrowanej judicial review nie jest w Polsce żadną nowością; nowe mogą być tylko jej zakres i częstotliwość. (…)