Uwagi ogólne

W dniu 29 kwietnia 2016 r. wpłynął do Sejmu poselski projekt ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/Projekty/8-020-194-2016/$file/8-020-194-2016.pdf dalej: projekt ustawy).

W uzasadnieniu projektu ustawy wskazano, że fundament projektowanej ustawy stanowi pierwotna treść ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z 1 sierpnia 1997 r. Projekt ten nie uwzględnia zatem szeregu nowelizacji tej ustawy dokonanych na przestrzeni lat funkcjonowania Trybunału mających na celu usprawnienie postępowania oraz ochronę konstytucyjnych wolności i praw obywateli. Ponadto w uzasadnieniu projektu ustawy stwierdzono, że w ustawie wprowadzono kilka istotnych zmian oraz kilkanaście częściowych dostosowań istniejących przepisów mających na celu usprawnienie procedowania oraz podniesienie rangi i legitymizacji orzeczeń TK. Podkreślono również, że projekt ustawy uwzględnił „istotne orzecznictwo Trybunału.” Powyższe twierdzenia budzą wątpliwości, szczególnie co do uwzględnienia w treści projektu ustawy orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego.\

Analiza projektu ustawy prowadzi do wniosku, że treść proponowanych przepisów w wielu miejscach przypomina regulacje uznane przez Trybunał Konstytucyjny    za    niezgodne    z    Konstytucją,    przede    wszystkim    w    wyroku z 9 marca 2016 r. (K 47/15).

W niniejszej notatce przedstawiono i omówiono przepisy zawarte w projekcie ustawy, które budzą najwięcej wątpliwości co do ich zgodności z Konstytucją, w świetle dotychczasowego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego.

Autorzy projektu wskazali, że „Przedmiot projektowanej ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej”. Oświadczenie to budzi wątpliwości w kontekście wyroku z dnia 9 grudnia 2015 r., w sprawie K 35/15, w którym Trybunał Konstytucyjny odniósł się do analogicznego  oświadczenia  zawartego  w  uzasadnieniu  projektu  ustawy  nowelizującej z 19 listopada 2015 r. Trybunał wskazał wówczas, że „problematyka Trybunału Konstytucyjnego – wbrew temu, co zostało wskazane w uzasadnieniu projektu ustawy – jest objęta prawem Unii Europejskiej. Trybunał Konstytucyjny, tak jak każdy inny sąd, jest uprawniony na podstawie art. 267 [TFUE – czyli Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej], do kierowania pytań prejudycjalnych do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Z tego uprawnienia TK w ostatnim czasie skorzystał, występując z pytaniem prejudycjalnym w sprawie […] K 61/13 (zob. postanowienie TK z 7 lipca 2015 r., sygn. K 61/13). Każda zmiana prawa, która w sposób bezpośredni lub pośredni dotyczy ustroju TK oraz statusu jego sędziów, ma znacznie dla oceny tego, czy TK jest sądem w rozumieniu art. 267 [TFUE] i tym samym, czy jest uprawniony do występowania z pytaniem prejudycjalnym. Z uwagi na konieczność uwzględnienia owego kontekstu europejskiego zmiany prawa dotyczącego TK nie powinny być dokonywane pochopnie”. Z uwagi na tożsamość przedmiotu regulacji należy uznać, że powyższe uwagi są w pełni adekwatne wobec projektu ustawy z 29 kwietnia 2016 r.