VII. Uwagi końcowe

Omawiane wyroki TK ze względu na specyfikę materii wzbudziły wiele emocji w środowisku prawniczym. Z jednej strony, padają zarzuty w sprawie „powierzchowności analizy i uzasadnienia”, co niewątpliwie było spowodowane presją czasu56. Z drugiej jednak strony, można zauważyć tendencję do instrumentalnego traktowania TK przez parlamentarzystów, do wykorzystywania go „do bieżących rozgrywek o zdobycie i utrzymanie władzy” oraz „jako lek na całe zło wynikający z niedomagań życia obywatelskiego społeczeństwa i funkcjonowania demokratycznego państwa”. To z kolei prowadzi do aktywizmu orzeczniczego TK, przejawiającego się w zbyt głębokiej ocenie działalności prawotwórczej oraz odgrywaniu roli pozytywnego ustawo- dawcy58. W omawianych wyrokach mamy zatem do czynienia z daleko idącymi ocenami prac legislacyjnych, co ma wpływ na konstruowanie, a następnie potwierdzenie zasady ciszy legislacyjnej — wyprowadzonej z zasady demokratycznego państwa — w systemie prawa.

Trybunał Konstytucyjny najprawdopodobniej jeszcze wielokrotnie będzie się w ko-lejnych orzeczeniach powoływał na zasadę ciszy legislacyjnej, zwłaszcza że zmiana prawa wyborczego stanowi jeden z elementów rywalizacji politycznej na polskiej scenie politycznej. Warto tym samym zwrócić uwagę na dwa zagadnienia, poruszane przez sędziów TK w zdaniach odrębnych, mogące stanowić wskazówkę zarówno dla ustawo-dawcy, jak i dla członków TK. Zdaniem T. Liszcz, w konstytucji powinna zostać określona najwcześniejsza data zarządzenia wyborów, co jest istotne „nie tylko ze względu na możliwość pewnego określenia czasu trwania owej «ciszy», liczonej od tejże daty wstecz, lecz także dlatego, że zbyt długo trwająca kampania wyborcza powoduje sporą dezorganizację w wykonywaniu bieżących zadań państwa”. Z kolei — w opinii S. Biernata — TK powinien jasno i stanowczo orzekać „na temat kryteriów dopuszczalności nowelizacji prawa wyborczego w okresie ciszy ustawodawczej”, co może być w przyszłości przydatne w pracach legislacyjnych nad kodeksem wyborczym.