I. Uwagi wstępne

Prawo wyborcze, będące "poddziedziną" prawa konstytucyjnego, powinno opierać się na kilku jasnych zasadach wyprowadzonych wprost z ustawy zasadniczej. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, ustawodawca, konstruując przepisy wyborcze, powinien, po pierwsze, „stwarzać wyborcom jak największe możliwości udziału w wyborach celem wskazania przedstawicieli, którzy w ich imieniu będą sprawować władzę”, przyzwalając tym samym na zastosowanie alternatywnych metod oddawania głosu (np. głosowania korespondencyjnego oraz przez pełnomocnika).

Drugim warunkiem powinno być zagwarantowanie, że wynik wyborów będzie urzeczywistniał wolę narodu w możliwie największym stopniu. Oznacza to, że w ustawie wyborczej powinny funkcjonować takie same zasady odnoszące się do komitetów wyborczych, dotyczące zgłaszania kandydatów, dostępu do środków masowego przekazu oraz pozyskiwania środków finansowych, a końcowy rezultat nie może być wypaczony w wyniku zastosowania niesprawiedliwej metody przeliczania głosów na mandaty. Trzecim wymogiem stawianym normom wyborczym jest ich gwarancyjny charakter, czyli określenie warunków korzystania z czynnego i biernego prawa wyborczego, których nie można ograniczać. Kolejnym założeniem tworzenia prawa wyborczego jest, zdaniem TK, umożliwienie wyłonienia stabilnej i skutecznej władzy. Należy więc wybrać odpowiedni system wyborczy, który będzie stanowić swego rodzaju kompromis między różnymi wartościami. Piątym warunkiem jest zapewnienie powszechności głosowania, tak aby ogół obywateli miał możliwość „powszechnej, równej i bezpośredniej partycypacji obywateli w życiu publicznym”. Ostatnim założeniem prawa wyborczego powinna być jego adekwatność do warunków, co oznacza, że w ustawie powinno się uwzględniać zmiany zachodzące w życiu społecznym, politycznym oraz gospodarczym.

Wskazane reguły zostały opracowane przez TK podczas orzekania o zgodności kodeksu wyborczego z Konstytucją RP, na krótko przed wyborami parlamentarnymi w 2011 r. Skodyfikowanie materii wyborczej, zdaniem wielu konstytucjonalistów, miało stanowić remedium na częste nowelizacje ustaw wyborczych, jednak sam kodeks wyborczy okazał się wyzwaniem dla sędziów Trybunału, którzy musieli rozstrzygnąć, czy wprowadzenie nowych przepisów nie naruszyło konstytucyjnych reguł. Niniejszy artykuł dotyczy kolejnej zasady, która została wprowadzona do orzecznictwa TK w 2006 r., a która odnosi się do stabilności prawa wyborczego. Do zasady tzw. ciszy legislacyjnej Trybunał odniósł się w trzech wyrokach, choć nie bez wielu kontrowersji również wśród samych sędziów TK. Celem publikacji jest wskazanie genezy, najważniejszych elementów oraz wątpliwości, jakie budzi stosowanie zasady ciszy legislacyjnej. Nie jest bowiem wykluczone, że w przyszłości parlamentarzyści zechcą dokonywać nowelizacji prawa wyborczego na krótko przed wyborami, a TK będzie zmuszony oceniać konstytucyjność tych działań.