Na początku tygodnia (14 grudnia), Przewodnicząca Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy Anne Brasseur w swoim wystąpieniu podczas spotkania Biura Zgromadzenia zwróciła uwagę na sytuację mającą miejsce obecnie w Polsce. Wyraziła zaniepokojenie rozwijającym się konfliktem wokół Trybunału Konstytucyjnego.

15. Opinia HFPC na temat projektu nowelizacji ustawy o TK

Złożono kolejny projekt nowelizacji ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Poprzednie dwie nowelizacje z 2015 r. – zostały uznane przez TK za częściowo niezgodne z Konstytucją.

HFPC wyraża sprzeciw wobec pospiesznemu prowadzeniu procesu legislacyjnego w zakresie regulacji o charakterze ustrojowym. Ponadto w opinii HFPC rzeczywistym celem ustawy jest uniemożliwienie Trybunałowi realizacji jego konstytucyjnych zadań.

Najważniejsze wady nowej regulacji:

    1. Brak odpowiednich konsultacji projektu ustawy ze społeczeństwem, ekspertami i środowiskiem prawniczym
Zapowiedź przeprowadzenia dyskusji na temat działalności Trybunału Konstytucyjnego w szerokim gronie ekspertów ogłosił Prezydent Andrzej Duda podczas orędzia 3 grudnia 2015 r. Tymczasem zapowiedzi przedstawicieli większości parlamentarnej wskazują, że błyskawiczny tryb ustawodawczy zostanie również powielony w przypadku najnowszego projektu. „Projekt nie reguluje żadnych pilnych kwestii,  które uzasadniałyby pominięcie konsultacji, a które przemawiałyby za tak pospiesznym prowadzeniem procesu legislacyjnego w zasadniczej kwestii ustrojowej” – mówi Barbara Grabowska-Moroz, prawniczka HFPC. „Pośpiech i brak konsultacji każą wątpić w szczerość zapewnień wsłuchania się w głos narodu przy projektowaniu  zmian ustrojowych” – dodaje Barbara Grabowska-Moroz.

    2. Wprowadzenie kwalifikowanej większości 2/3 głosów przy podejmowaniu uchwał przez TK ma charakter arbitralny
Uzasadnienie nowego projektu PiS milczy na temat przyczyn wprowadzania kwalifikowanej większości głosów niezbędnych dla podjęcia uchwał przez Trybunał. Celem zmian jest uniemożliwienie podejmowania uchwał przez Zgromadzenie Ogólne TK w obecnym jego składzie. Ponadto sama Konstytucja przewiduje, że uchwały TK zapadają zwykłą większością głosów.

W żadnej z obowiązujących w Polsce procedur sądowych nie istnieje wymóg określonej, kwalifikowanej większości głosów niezbędnych. Takie rozwiązanie jest kalką rozwiązań obowiązujących w parlamencie, lecz jest nieadekwatne do procedur sądowych. Zdaniem projektodawcy orzekanie w pełnym składzie przez TK wynika z konieczności wnikliwego i wszechstronnego rozważenia problemów konstytucyjnych z uwagi na ich znaczenie dla dobra publicznego. Jednak z drugiej strony takich wymagań nie stawia się dla innych sądów, np. Sądu Najwyższego.