Europejska Komisja na rzecz Demokracji przez Prawo (tzw. Komisja Wenecka) jest organem doradczym Rady Europy składającym się z ekspertów w zakresie zagadnień konstytucyjnych. W ramach swojej działalności Komisja opiniuje projekty oraz ustawy przyjmowane w państwach Rady Europy, w szczególności w państwach, które przechodzą transformację ustrojową. Komisja wielokrotnie wydawała opinie, m.in. w sprawach dotyczących poszczególnych państw (np. Ukrainy czy Węgier) jak również zajmowała się zagadnieniami tematycznymi (np. zagadnieniem kontroli nad służbami specjalnymi).

„Przepis ustawy o Trybunale Konstytucyjnym pozwalający na wybór pięciu sędziów przez Sejm poprzedniej kadencji jest prawdopodobnie niezgodny z Konstytucją. Jednak działania zmierzające do uchylenia jego skutków, realizowane przez Sejm VIII kadencji naruszają fundamentalne zasady konstytucyjne, w szczególności zasadę demokratycznego państwa prawa” – czytamy w stanowisku.

W piśmie skierowanym do Komisji Weneckiej przedstawiono kształt i sposób wprowadzania kolejnych zmian dotyczących składu Trybunału Konstytucyjnego. Wskazano również na szereg fundamentalnych zagadnień, z którymi związane się wprowadzane zmiany, m.in. czy Prezydent RP był upoważniony do tego, aby nie przyjąć ślubowania od sędziów wybranych w październiku 2015 r., których kadencja rozpoczęła się w listopadzie 2015 r. oraz czy Sejm może dokonać ponownego wyboru sędziów wbrew przepisom ustawy, jedynie w oparciu o Regulamin Sejmu, tj. akt prawa wewnętrznego.

Przedstawiony został również tryb procedowania nad nowelizacją ustawy o Trybunale Konstytucyjnym uchwaloną przez Parlament w listopadzie 2015 r. Bardzo krótki czas w którym została przyjęta ustawa, brak przeprowadzenia jakichkolwiek konsultacji, niezasięgnięcie opinii ekspertów z zakresu prawa konstytucyjnego w połączeniu z zarzutami dotyczącymi naruszenia niezależności sądownictwa rodzą poważne wątpliwości co do praworządności działań legislacyjnych prowadzony w taki sposób.

„Prowadzona debata polityczna oraz działania legislacyjne podejmowane przez Sejm dążą do obniżenia zaufania społecznego wobec Trybunału” – czytamy w stanowisku organizacji pozarządowych.

Pismo do Komisji Weneckiej zostało wystosowane przez 9 podmiotów: Helsińską Fundację Praw Człowieka, Naczelną Radę Adwokacką, INPRIS – Instytut Prawa i Społeczeństwa, Centrum Edukacji Obywatelskiej, Instytut Spraw Publicznych, Fundację Panoptykon, Fundację im. Stefana Batorego, Forum Obywatelskiego Rozwoju, Sieć Obywatelska Watchdog Polska.