Foto: sxc.hu

Wyrocznia ustawowa orzeka, ni mniej, ni więcej, że radca prawny w odniesieniu do cech swojej, zazwyczaj bogatej, osobowości ma być człowiekiem bez skazy! Aplikant radcowski również.

W trzecim rozdziale ustawy o radcach prawnych określono uprawnienia do wykonywania zawodu. Art. 24 ust. 1, pkt 5 stanowi, iż na liście radców prawnych może pojawić się tylko ten, kto jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego.

Wymogi te – przyznajmy – podnoszą poprzeczkę nadzwyczaj wysoko, zwłaszcza w odniesieniu do charakteru. Z psychologicznego punktu widzenia, dotyczyłoby to temperamentu, usposobienia, zachowania, sposobu bycia i komunikowania się – i to nie tylko przy wykonywaniu czynności zawodowych.

Kodeks etyki radcy prawnego w odniesieniu do dbałości o godność wykonywania zawodu, a to niewątpliwie ma związek z charakterem, nakłada przecież na radców prawnych obowiązki etyczne odnoszące się do działalności publicznej, a nawet życia prywatnego.

Oczywiście, obowiązek radzenia sobie z własnym, normatywnie nieskazitelnym charakterem nie dotyczy tylko radców prawnych. Obejmuje, co do zasady, wszystkie zawody zaufania publicznego oraz urzędników. Nakładany jest również na inne grupy zawodowe, zazwyczaj przy okazji formułowania kodeksów etycznych czy zbiorów zasad ładu korporacyjnego.
Czym w ogóle jest charakter? W słownikach możemy znaleźć różne definicje odwołujące się do zespołu cech psychicznych, względnie stałych, właściwych danemu człowiekowi. W napięciu między naszymi potrzebami i wartościami rodzą się postawy, o których jakości decyduje właśnie charakter, który może być mocny, słaby, chwiejny, niezłomny, pełen rys albo – co daj Boże – nieskazitelny.

Osobowość wypiera charakter

Pojęcie to stosowane jest coraz rzadziej, bo wypierane jest przez pojęcie osobowości. Charakter pozostaje jednak w obiegu w odniesieniu do tych cech, które wiązane są z przekonaniami i postawami moralnymi.

Jaki charakter jest teoretycznie nieskazitelny? Nienaganny i tak ukształtowany, że jego posiadacz cieszy się nieposzlakowaną opinią, a pod względem moralnym nic w zasadzie nie można mu zarzucić.

Na liście życzeń umieszcza się zazwyczaj takie cechy, jak:

• szlachetność, prawość, uczciwość, obyczajność,
• silna wola, panowanie nad emocjami,
• sumienność, pracowitość, zrównoważenie,
• odwaga, wysoka kultura osobista, cierpliwość, wrażliwość,
• niezależność, empatia, asertywność, uprzejmość,
• poczucie sprawiedliwości i słuszności, umiejętność rozwiązywania problemów i konfliktów,
• szacunek dla innych i dystans do samego siebie,
• umiejętność krytycznego wglądu w samego siebie,
• konsekwencja i nieuleganie wpływom, które mogą nieskazitelny charakter osłabić lub zniszczyć.

Lista jest długa, ale na płaszczyźnie postępowań dyscyplinarnych okazuje się, że nieskazitelność to pojęcie niezdefiniowane, nieostre i niedookreślone. Najczęściej spoglądamy więc na charakter przez pryzmat zgodności między przekonaniami członka samorządu i jego zachowaniami a wymogami korporacji i środowiska, w których funkcjonuje. Bywa więc, że radca lub aplikant mają charakter wyrazisty i z pewnością mocny, ale przekładający się na zachowania, których w kontekście wykonywania zawodu zaakceptować się w żaden sposób nie da.