6. Blaski i cienie zreformowanej polskiej matury

Rozpoczynając ponad dwadzieścia lat temu prace nad reformą polskiej matury zakładano, iż będziemy mieli w przyszłości wystandaryzowany, ze zobiektywizowanym systemem oceniania egzamin, będący równocześnie egzaminem rekrutacyjnym do szkół wyższych. Dzięki temu, jak sądzili reformatorzy, otrzymamy narzędzie do oceny poziomu kształcenia ogólnego w Polsce, w kontekście realizacji krajowych standardów edukacyjnych. Warto przypomnieć, iż reforma matury była częścią działań, które miały przynieść poprawę jakości kształcenia w polskich szkołach, a nie tylko upowszechnienie edukacji na poziomie średnim i wyższym. Burzliwe dzieje programu nowomaturalnego pokazały jednak, iż niewiele z początkowych założeń udało się zrealizować. Mamy wprawdzie egzamin wystandaryzowany, zewnętrznie oceniany, zastępujący dawne egzaminy wstępne na studia. Jednak standaryzacja została doprowadzona do granic absurdu, w pewien sposób unicestwiając sens i cel szkolnego nauczania, szczególnie w przypadku przedmiotów humanistycznych. W tym przypadku niebywale negatywną rolę pełni, przyjmowany przez wielu egzaminatorów jako wyrocznia, a nie materiał pomocniczy klucz oceniania. W efekcie z jednej strony powtarzane są zalecenia przygotowywania młodych ludzi do kreatywnego myślenia i rozwiązywania niestandardowych problemów, a z drugiej na egzaminach zewnętrznych wymaga się od nich nade wszystko schematycznego, odtwórczego myślenia. Od nauczycieli i dyrektorów szkół oczekuje się tworzenia szkół zarządzających wiedzą, a egzaminy zewnętrzne mają formułę zdecydowanie bardziej przystająca do szkoły przekazującej wiedzę. Jeżeli przypomnimy sobie, iż nauczyciele w swojej codziennej pracy w naturalny sposób uczą pod przyszły egzamin, to mamy do czynienia z potężnym problemem, który powinien zostać wreszcie poważnie potraktowany.