Zgodnie z art. 272 ustawy o finansach publicznych, audyt wewnętrzny jest działalnością niezależną i obiektywną, której celem jest wspieranie ministra kierującego działem lub kierownika jednostki w realizacji celów i zadań przez systematyczną ocenę kontroli zarządczej oraz czynności doradcze. Ocena ta dotyczy przede wszystkim adekwatności, skuteczności i efektywności kontroli zarządczej w dziale administracji rządowej lub jednostce. Jak natomiast wynika z art. 284 ustawy, plan audytu oraz sprawozdanie z wykonania planu audytu stanowią informację publiczną, udostępnianą na wniosek zainteresowanego. Nie podlegają ujawnieniu innego rodzaju dokumenty wytworzone przez audytora wewnętrznego w trakcie prowadzenia audytu. Obywatele nie mają więc dostępu do najistotniejszych informacji dotyczących audytów wewnętrznych realizowanych w urzędach zarówno szczebla centralnego, jak i samorządowego – w tym do ich wyników.

Na ten paradoks zwróciła ostatnio uwagę Rzecznik Praw Obywatelskich. W swoim wniosku do Trybunału Konstytucyjnego rzecznik wskazuje, że

„sprawozdanie z wykonania planu audytu nie zawiera wszystkich istotnych informacji dotyczących prowadzonego audytu oraz ustaleń sporządzonych w jego trakcie, a jedynie odnosi się do wykazania, w jaki sposób został zrealizowany plan audytu, wyjaśnienia odstępstw w realizacji planu oraz omówienia słabych stron samej kontroli zarządczej.”

Dokumenty nieudostępniane obywatelom stanowią jednak przy tym „bardzo istotny element audytu wewnętrznego, i w przeciwieństwie do planu audytu oraz sprawozdania z wykonania planu audytu, zawierają informacje, które są istotne przy ocenie prawidłowości funkcjonowania danej jednostki.”

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wydanym w 2011 r. orzeczeniu (sygn. akt IV SAB/Po 52/10) podkreślił jednak, że

„audyt wewnętrzny jest działalnością prowadzoną w całości wewnątrz struktur administracji, która ma charakter «służebny» wobec działań kierownika jednostki i jest wykonywana w całości na jego potrzeby (…). W ocenie sądu taki charakter działalności audytowej skłania do wniosku, że także dokumenty wytworzone w trakcie audytu mają w całości charakter dokumentów wewnętrznych, które w żaden sposób nie oddziałują na sytuację prawną podmiotów spoza struktury danej jednostki.” Dlatego też nie podlegają one udostępnieniu obywatelom.

RPO nie zgadza się z tym stanowiskiem i argumentuje, że zgodnie z przepisami ustawy o dostępie do informacji publicznej (oraz na gruncie dotyczącego tych regulacji orzecznictwa sądowego) informacją publiczną jest treść wszelkiego rodzaju dokumentów odnoszących się do organów administracji, związanych z nimi lub w jakikolwiek sposób ich dotyczących. Nie ma przy tym znaczenia, czy dokumenty te mają charakter urzędowy, wewnętrzny czy roboczy, nie jest również istotne, czy zostały wytworzone przez sam organ administracyjny, czy też przez podmiot zewnętrzny na użytek organu. Tego rodzaju szeroka interpretacja pojęcia „informacji publicznej” jest przyjmowana na gruncie orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego. Jak wskazuje rzecznik, sens art. 284 ustawy o finansach publicznych „sprowadza się do potwierdzenia, że plan audytu oraz sprawozdanie z wykonania planu audytu stanowi informację publiczną. Nie można a contrario wnioskować z tego przepisu, że pozostałe dokumenty wytworzone w trakcie prowadzenia audytu nie odpowiadają warunkom informacji publicznej, bowiem co innego wynika z konstytucyjnego prawa do informacji.”