Szanowni Państwo!

Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego w zeszłym roku dotyczyło wielu różnych problemów konstytucyjnych, jak w przypadku każdego sądu konstytucyjnego, które w pełnym zakresie nie mogą być z oczywistych względów choćby syntetycznie zaprezentowane w ramach niniejszej, krótkiej prezentacji.

Warto jednak wspomnieć o kilku najważniejszych problemach i kompleksach zagadnień na przykładzie wybranych orzeczeń.

Najistotniejsza grupa rozstrzygnięć Trybunału dotyczyła ingerencji ustawodawcy w sferę konstytucyjnych wolności i praw, których ochrona jest nader istotnym, o ile nie najistotniejszym zadaniem sądu konstytucyjnego w państwie wolnościowym, demokratycznym, prawnym, sprawiedliwym. Wśród rozpatrywanych w zeszłym roku spraw na szczególną uwagę zasługują te, w których Trybunał swoimi wyrokami wzmocnił ochronę wolności i nietykalności osobistej człowieka w związku ze stosowaniem środków przymusu bezpośredniego. W sprawie zainicjowanej przez Prezydenta Rzeczypospolitej Kp 1/13 (wyrok z 24 lipca 2013 r.) kontroli podlegały przepisy umożliwiające stosowanie przymusu bezpośredniego, w formie unieruchomienia człowieka z użyciem tak zwanych „innych urządzeń technicznych”. Ustawodawca używając określenia „inne urządzenia” pozostawił organom stosującym prawo swobodę w zakresie doboru środków. Rozwiązanie to Trybunał uznał za konstytucyjnie niedopuszczalne. Tylko bowiem wskazując, o jakie urządzenia chodzi, można ocenić, kiedy użycie określonego urządzenia nie będzie stanowiło nadmiernej ingerencji w konstytucyjną wolność człowieka. W innej sprawie, Prokurator Generalny zakwestionował upoważnienia do wydania rozporządzeń w ustawach o Biurze Ochrony Rządu oraz o Służbie Więziennej, które nie precyzowały ani warunków użycia środków przymusu bezpośredniego, ani trybu działania funkcjonariuszy. Konstytucja wymaga uregulowania w ustawie – jako akcie prawnym wydawanym przez parlament, a więc w trybie szczególnym w transparentnej procedurze – wszystkich przesłanek związanych z zasadami ograniczenia wolności osobistej człowieka. Warto zwrócić uwagę, że ustawa o Służbie Więziennej przekazywała do określenia w rozporządzeniu warunków użycia broni palnej. Możliwość jej użycia stanowi przecież najdalej idącą ingerencję w wolność człowieka, więc musi być kompletnie uregulowana w ustawie (wyrok z 26 marca 2013 r., K 11/12).