W raporcie wskazano również sytuacje, w których do skazania osoby innej niż sprawca przestępstwa doprowadził brak należytej staranności przy identyfikacji oskarżonego (np. na skutek oparcia się na fałszywym oświadczeniu zatrzymanej osoby). Zdaniem autorów, alarmujące są statystyki Ministerstwa Sprawiedliwości, zgodnie z którymi rośnie liczba wyroków za przestępstwa składania fałszywych zeznań, co w konsekwencji musi prowadzić do zwiększenia liczby samych pomyłek sądowych. W tym kontekście autorzy raportu przeciwstawiają się praktyce wyrokowania, w której sąd poprzestaje na stwierdzeniu o „braku dania wiary” zeznaniom konkretnego świadka, nie próbując jednocześnie wyjaśniać różnic między takim zeznaniem a pozostałym materiałem dowodowym, ani rozważyć złożenia zawiadomienia do prokuratury odnośnie podejrzenia składania fałszywych zeznań przez świadka.

Raport można podsumować cytatem z jego treści: „Najsłabszym ogniwem procesu jest zazwyczaj człowiek (sędzia, obrońca, prokurator), a nie sam dowód lub źródło dowodowe”. Zdaniem autorów, przyczyny błędów profesjonalnych uczestników postępowań to: nadmierna rutyna, nonszalancja w ocenie materiałów dowodowych bądź po prostu brak wiedzy. Rekomendują oni rozszerzenie obowiązku stałego podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez sędziów, prokuratorów oraz obrońców, a także wzmocnienie mechanizmów egzekwowania odpowiedzialności zawodowej przedstawicieli tych grup zawodowych.

Marta Rychert

Artykuł opublikowany w kwartalniku Ministerstwa Sprawiedliwości „Na wokandzie”, Nr XIV