W latach trzydziestych do mandatowej Palestyny wyjechało 250 tysięcy europejskich Żydów, ale Brytyjczycy rządzący w Erec Israel pod presją arabską ogłaszali tzw. „Białe Księgi”, które konsekwentnie ograniczały emigrację. Trzecia z nich ogłoszona została maju 1939 roku i całkowicie wstrzymywała exodus.

Przykładem i jednocześnie symbolem nieudanych emigracji do Stanów Zjednoczonych jest statek pasażerski St. Luis, który wypłynął z Hamburga w maju 1939 roku z prawie tysiącem żydowskich uciekinierów z Niemiec i Holandii. Transatlantyk został zatrzymany w porcie w Hawanie i zawrócony do Europy. Dwie trzecie jego pasażerów zginęło wkrótce w obozach śmierci.

A Ameryka Południowa? Urugwaj w 1938 zatrzymał wszelką emigrację. Otworzył ją po wojnie, między innymi dla ukrywających swoją nazistowską przeszłość Niemców.

Po katastrofie pojawiają się różne tłumaczenia. Psychologowie społeczni Margaret Matlin czy Dariusz Doliński twierdzą, że społeczność żydowska w przedwojennej Europie podsycała w sobie „nierealistyczny optymizm” i żywiła się złudną nadzieją, że szaleństwo Hitlera zostanie w końcu pohamowane. Gdyby racjonalnie oceniała sytuację, opuściłaby Europę na czas.

Widzę to całkiem inaczej.

Nie mogli uniknąć swego losu, bo nikt nie chciał ich wpuścić do swojego kraju. Wszędzie odmawiano im wizy. Panował przed nimi lęk. Chętnie ulegano stereotypom, a to łatwiej pozwalało uznać ich za obcych, innowierców i konkurentów do pracy (każdy mógł wybrać swój argument). Szemranie niechętnych mas zostaje po latach zapomniane, ale głosy polityków i ich decyzje pozostają.
Studio Opinii