Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym nie może więc być traktowana jak jedna z wielu ustaw. A tym bardziej stosowana jako bariera administracyjna. W obecnej koncepcji urbanistyki prawo własności nieruchomości powinno być oderwane od prawa do decydowania o tym, co w danym miejscu będzie zbudowane. Skoro powszechnie uznaje się zasadność regulacji używania prywatnej własności nieruchomości – tym bardziej argumentem przeciw swobodzie decyzyjnej gmin nie może być ustawowe użytkowanie związku działkowców na jej własnych gruntach. Od kilkudziesięciu lat tereny te obejmowane są planami zagospodarowania przestrzennego, które często przewidują inny sposób użytkowania. Trudno więc uznać, że prawo do ogródka jest prawem do ogródka akurat w danym miejscu. Słowem: ogródki tak, ale nie wszędzie.

Z zasady sprawiedliwości społecznej wynika, że działkowcy powinni płacić – choćby niewielkie – opłaty za użytkowanie własności wspólnoty. Gmina ma wobec działkowców obowiązki: melioracja gruntu, zapewnienie wodociągu i komunikacji, oczyszczanie terenów wokół ogrodów (art. 12 ustawy). A jakie obowiązki wobec gminy mają działkowcy? Obok kwestii podniesionych przed Trybunałem (praw niezależnych stowarzyszeń działkowców czy stosunków między użytkownikiem ogrodu a związkiem) są także inne. Jedną z ich jest brak pieszego przejścia przez tereny, które często dzielą miasto. Problematyczna jest także kwestia nabywania praw przez osoby trzecie i obrotu ogrodami, z którego uzyskuje się nieuprawnione korzyści, płynące przecież z nieodpłatnego użytkowania własności publicznej. Należy zaproponować rozwiązanie, które uwzględni interes publiczny i uszanuje nabyte prawa działkowców.

Musi być sądowa kontrola umów

To oczywiste, że gmina powinna mieć prawo do wywłaszczenia ogrodu działkowego na cel publiczny. Jednak efektywne planowanie nie składa się tylko z planowania celów publicznych, ale także z przeznaczenia gruntów na cele prywatne. Gmina powinna mieć prawo do przeniesienia ogrodów działkowych, gdy miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego przewiduje dla danego terenu inny cel zagospodarowania. Gmina może oczywiście uchwalić taki miejscowy plan, który usankcjonuje istnienie ogrodów w danym miejscu.