Dziwne dylematy wyborcze

Pierwszy niepokój pojawia się w sytuacji następującej. Załóżmy, że frekwencja w wyborach na prezydenta miast wyniosła 51,5 proc. W referendum odwoławczym wzięło zaś udział 31 proc. uprawnionych do głosowania w tym 16 proc. oddało głos przeciwko urzędującemu prezydentowi. W efekcie doszło więc do jego odwołania. Czy zdanie niecałej jednej szóstej mieszkańców rzeczywiście powinno być tu decydujące?

Zmodyfikujmy nieco powyższy przykład. Frekwencja w wyborach niech pozostanie bez zmian, jednak na referendum pójdzie mniej, bo 29 proc. mieszkańców. Spośród nich 28 proc. uprawnionych do głosowania wyrazi wolę odsunięcia urzędującego prezydenta. Czy to nie powinno być wystarczająco dużo (ponad 56 proc. uczestników ostatnich wyborów), by doprowadzić do odwołania zarządcy miasta? Rozpatrzymy jeszcze trzeci przykład. W referendum odwoławczym wzięło udział 60 proc. uprawnionych do głosowania, z czego 31 proc. optowało za pozostawieniem dotychczasowego prezydenta na stanowisku. Tu chyba aprobata mieszkańców wyrażona została jednoznacznie, mimo tego że aż 29 proc., czyli tyle samo, co w drugim przykładzie, było przeciwnego zdania.

Uważna analiza powyższych trzech przykładów rodzi szereg wątpliwości odnośnie sytuacji wyborcy, który popiera urzędującego prezydenta. W przykładzie pierwszym powinien on zostać w domu. To, że poszedł na wybory i zagłosował przeciwko, w gruncie rzeczy doprowadziło do odwołania zarządzającego miastem. Wynik jego głosu był więc de facto zupełnie różny niż, naturalna w warunkach demokracji, intencja, która nim kierowała. Z kolei w trzecim przykładzie to właśnie aktywny udział w wyborach zapobiegł temu, by odwołano prezydenta, którego popierali mieszkańcy. Jak w tym kontekście interpretować przykład drugi? Czy jest to wyraz strategicznego myślenia zwolenników urzędującego prezydenta, czy też może społecznej bierności wobec nagłego zrywu wyborczego? Co właściwie powinien robić wyborca, który chce pozostania urzędującego prezydenta na stanowisku?

Czas na nową regułę

Wszystkich tych kłopotliwych pytań można by uniknąć, gdyby zmienić regułę referendalną tak, żeby była pełna jasność: jeśli chcę odwołania prezydenta, to idę zagłosować za. Jeśli nie chcę, to powinienem pójść głosować przeciw. Byłoby to zgodne z pozostałymi instytucjami demokratycznego wyboru i nie powodowałoby szeregu komplikacji, jak choćby (zupełnie zrozumiałe w świetle obecnych reguł) nawoływanie premiera do bojkotu demokratycznej procedury umocowanej w Konstytucji. Nowa reguła, które rozwiązałaby wszystkie wspomniane problemy powinna uzależniać ważność referendum od tego, ile uprawnionych do głosowania zagłosowało przeciw urzędującemu prezydentowi.