Zakres przeprowadzonej wizytacji

Pracownicy Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, jako jedyni spośród przedstawicieli organizacji i instytucji wizytujących dotychczas przejście graniczne w Terespolu, zostali dopuszczeni do udziału, w charakterze obserwatorów, w rozmowach prowadzonych przez funkcjonariuszy Straży Granicznej z cudzoziemcami przystępującymi do odprawy granicznej.

To właśnie te rozmowy zmierzają do ustalenia celu przyjazdu każdego z cudzoziemców do Polski - w ich trakcie, na podstawie przekazanych przez cudzoziemca informacji, funkcjonariusz prowadzący odprawę decyduje, czy cudzoziemiec zostanie uznany za osobę poszukującą ochrony międzynarodowej i czy zostanie dopuszczony do złożenia wniosku o taką ochronę, czy też po otrzymaniu decyzji o odmowie prawa wjazdu na terytorium Polski, zostanie zawrócony na Białoruś.

Rozmowom takim wizytujący przysłuchiwali się przez ok. 2 godziny, obserwując jednocześnie trzy stanowiska odpraw. W ten sposób przedstawiciele Rzecznika uczestniczyli w rozmowach z 79 rodzinami próbującymi w tym dniu przekroczyć granicę.

Poza obserwacją kolejnych etapów odprawy granicznej pracownicy Biura RPO przeprowadzili także analizę akt wybranych postępowań administracyjnych, zakończonych decyzjami o odmowie prawa wjazdu na terytorium Polski. Ocenili również system przyjmowania i ewidencjonowania skarg kierowanych przez podróżnych do Komendanta wizytowanej Placówki.

Szczególną uwagę wizytujący poświęcili samym warunkom panującym na przejściu granicznym, w tym, przede wszystkim, standardom tych pomieszczeń, z których korzystają cudzoziemcy oczekujący najpierw na odprawę, potem na wydanie decyzji o odmowie wjazdu, ewentualnie na przyjęcie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej

Warunki panujące na wizytowanym przejściu granicznym i organizacja odpraw granicznych

Kolejowe przejście graniczne w Terespolu mieści się w wydzielonym, dwukondygnacyjnym budynku. Na parterze tego budynku znajduje się hala odpraw oraz poczekalnia, z której korzystają, między innymi, cudzoziemcy oczekujący na wydanie decyzji odmawiającej im prawa wjazdu na terytorium Polski. Piętro zajmują pomieszczenia administracyjne Straży Granicznej, wśród których znajdują się też pokoje socjalne, udostępniane osobom oczekującym na przyjęcie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, oraz dwa pomieszczenia dla osób mogących stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa i porządku.

Od peronu, przy którym zatrzymuje się pociąg relacji Brześć - Terespol, do hali odpraw prowadzi podziemne przejście, do którego dostać można się schodami lub windą, bezpośrednio z peronu. Przy dużej liczbie podróżnych wjeżdżających na terytorium Polski w tym dość wąskim przejściu ustawia się kolejka osób oczekujących na odprawę. W takich sytuacjach, z uwagi na panujący w przejściu tłok, samo oczekiwanie staje się dość uciążliwe, a w skrajnych przypadkach może nawet zagrażać zdrowiu podróżnych.