Perspektywy realizacji zamiany prymatu wydają się niezbyt realne – tak jak objęcie gospodarstwa rzadko dokonuje się tylko przez fakt odmowy gościnności – ale jako program polityczny w kolejnych krajach sprawdzają się świetnie. Węgry otwarcie wypowiadają uczestnictwo w działaniach na szczeblu europejskim, Czechy już rozpoczęły zbiórkę podpisów pod projektem ustawy o wystąpieniu z Unii Europejskiej. Antyunijne nastroje narastają w Polsce czy w Słowacji, a w dawnych Niemczech Wschodnich nakładają się na zadawniony resentyment wobec zachodniej części kraju.

Tak więc nasz polityczny system, „eksportując demokrację” i przyczyniając się do wywołania gorączki Arabskiej Wiosny, jest w sumie bezpośrednio odpowiedzialny za dzisiejszy opłakany stan rzeczy na Bliskim Wschodzie, ale też – w znaczącym stopniu i w odróżnieniu od lat 30. XX wieku – odpowiedzialność tę na siebie przyjmuje. Jednak uchodźcy znowu stają się dla niego „śmiertelnym zagrożeniem”. Wynika to jednak nie z ich liczby, wyznania czy kraju pochodzenia, ale z chaotycznego politycznego snu, w któryśmy zapadli i który podtrzymujemy z pomocą wszelkich dostępnych nam środków uspokajających, także tych najgroźniejszych: wszechwładnej konsumpcji, odrażających nierówności, politycznego populizmu i rozkiełznania namiętnej społecznej nienawiści.

1^ Zob. Główne kierunki emigracji i imigracji w latach 1966-2014 (migracje na pobyt stały), GUS, 20.08.2015, http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/migracje-ludnosci/glowne-kierunki-emigracji-i-imigracji-w-latach-1966-2014-migracje-na-pobyt-staly,4,1.html - data dostępu: 18.09.2015.
2^ H. Arendt, Korzenie totalitaryzmu, tłum. D. Grynberg, M. Szawiel, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008, T. 1, s. 420.
3^ Dziękuję Andrzejowi Wajsowi za zwrócenie mi uwagi na ten aspekt twórczości Arendt, na której twórczość powoływali się najwybitniejsi filozofowie i myśliciele, których można uznać za przedstawicieli nurtu ksenologii: J. Kristeva, M. Foucault, B. Waldenfels czy G. Agamben.
4^ Zob. Sprawozdanie stenograficzne z 100. posiedzenia Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej w dniu 16 września 2015 r., ss. 13-15, http://orka2.sejm.gov.pl/StenoInter7.nsf/0/A8CA0F4060DE3B1CC1257EC200722812/%24File/100_a_ksiazka.pdf.