Polaków lęki przed Unią

Kilka różnych badań prowadzonych w 2004 roku przez różnych autorów i rozmaite ośrodki badawcze wskazywało podobny charakter obaw, jakie Polacy żywili wobec procesu integracji. Najczęściej wskazywanym obszarem, w którym spodziewano się strat po wejściu do Unii, było rolnictwo (w cytowanym wyżej badaniu obawiało się tego 32 procent respondentów). Istotnym obszarem obaw Polaków była także sfera narodowej tożsamości i tradycyjnych wartości: 38 procent respondentów obawiało się wykupu ziemi przez Niemców, 22 procent lękało się, że prawo obowiązujące w UE zagrozi tradycyjnym polskim wartościom rodzinnym, a 18 procent widziało zagrożenie utraty niepodległości.

(…)

Polacy obawiali się przebiegu procesu integracji z UE także dlatego, że wielu z nas miało dość krytyczny obraz niektórych naszych „cech narodowych”, mogących utrudniać nam skuteczne i korzystne dla nas funkcjonowanie w zjednoczonej Europie. W badaniach opinii publicznej prowadzonych od 1992 roku co kilka lat przez Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS) typowy Polak był oceniany do 2004 roku znacznie gorzej niż typowy Europejczyk : jako gorzej pracujący, mniej ceniący pracę, mniej zaradny, mniej oszczędny, mniej pewny siebie i słabiej nastawiony na sukces, a także mniej życzliwy, bardziej zamknięty na innych i mniej uczciwy. Z takim obrazem siebie trudno było Polakom spodziewać się sukcesu w Europie. Wierzyliśmy jednak, że typowy Polak w trudnych sytuacjach potrafi się jednoczyć i działać razem z innymi lepiej niż typowy Europejczyk. (…)

W następnej dekadzie dzięki funduszom unijnym Polacy doświadczyli wyraźnej poprawy w wielu dziedzinach życia. Ale i dzisiaj słyszymy w przestrzeni publicznej głosy pełne obaw o konsekwencje naszego członkostwa w UE. Także badania opinii społecznej wskazują kilkunastoprocentową frakcję osób obawiających się postępującej sekularyzacji Polaków, zagrożenia dla tradycyjnych wartości oraz zwiększenia bezrobocia związanego z napływem imigrantów. Na przykład w ostatniej edycji międzynarodowego badania z serii European Values Study z 2008 roku  11,7 procent respondentów ogólnopolskiej próby dorosłych (n = 1510) bardzo obawiało się w związku z rozwojem Unii utraty opieki społecznej oraz tego, że nasz kraj będzie coraz więcej płacił na rzecz UE, a już tylko 6,4 procent obawiało się utraty tożsamości i kultury narodowej oraz tego, że Polska utraci wpływy w świecie. Z kolei analizy, które prowadziłam podczas polskiej prezydencji w Unii, wskazywały, że obawy związane z integracją wyrażają przede wszystkim te osoby, które silnie akceptują narcystyczno- martyrologiczną tożsamość narodową, mają niską samoocenę i niskie zgeneralizowane zaufanie do ludzi.