Czym skorupka za młodu…

Ponieważ 51 procent Polaków z reprezentatywnej próby dorosłych zapamiętało z klimatu rodziny przede wszystkim zalecanie ostrożności w kontaktach z osobami spoza rodziny i ogólną nieufność, nic dziwnego, że jesteśmy jednym z najbardziej nieufnych społeczeństw Europy. Można mieć nadzieję, że młodsze generacje Polaków będą wychowywane inaczej, w sposób bardziej otwarty na świat zewnętrzny i jego różnorodność. Młodzi rodzice coraz częściej wychodzą ze swoimi, nawet bardzo małymi, dziećmi poza rodzinę – spotykamy ich w miejscach publicznych, w dalekich podróżach do miejsc o różnych od naszej kulturze i obyczajach, gdzie poznają rozmaicie wyglądających i zachowujących się ludzi. Swobodny i bezpieczny kontakt z odmiennością skutecznie obniża lęk przed innymi ludźmi.

Wizja ponurego świata, gdzie inni ludzie są spostrzegani raczej jako źródło wszelkiego zła niż zrozumienia, wsparcia i pomocy, jest niestety podsycana przez wielu naszych polityków. Brak szacunku dla osób wyrażających odmienne niż nasza opinie, niechęć do uważnego ich wysłuchiwania, pochopne przypisywanie złych intencji politycznym przeciwnikom, kłamstwa, a nawet zdrady narodu – wszystko to buduje klimat ogólnej nieufności. Wewnętrznej i międzynarodowej.

Problem w dyskursie

W polskim dyskursie publicznym dominuje dzisiaj wrogość, scena polityczna jawi się jako społeczna dżungla, w której wygrywają bezwzględni gracze, a ludzie uczciwi i zainteresowani publicznym dobrem nie mają szans. W takim świecie demokracja jest mało użyteczna. Nic więc dziwnego, że kolejne wyniki badań opinii społecznej wskazują coraz więcej osób, dla których demokracja nie jest najlepszym porządkiem społecznym. Cały współczesny świat jest skomplikowany, jest w nim dużo zła, ale także wiele zmiennych związanych ze świadomą aktywnością ludzi.