Sloterdijk uważa, że tak jak metafizykę religijną niepokoiło pytanie, skąd pochodzi zło, tak świeckie społeczeństwo niepokoi jedna jedyna kwestia, skąd ma ono brać swoje różnice. To nie jest hymn postępu i  Marksa, tym bardziej hymn radości Schillera, który przecież zawiera optymistyczną wizję przyszłości człowieka. Zabrzmiała ona dobitnie u Beethovena w IX symfonii; w XX wieku, niestety, tej utopijnej wizji wolności, równości i braterstwa już zabrakło.

4

Podobno Jean-Jacques Rousseau nie był optymistą. To on napisał w „Umowie społecznej”, że człowiek rodzi się wolny, ale wszędzie jest w kajdanach. I uzasadnia, co rozumie przez pojęcie „kajdany”. Była to woda na młyn dla rewolucjonistów  typu Robespierre`a czy Dantona. Powstaje nowa definicji wolności – wolność jest tym, co zostaje po usunięciu wszystkich instytucji, ograniczeń, praw i hierarchii. Później przyjdą kolejni myśliciele i wodzowie rewolucji – od Marksa i Engelsa po Lenina, Stalina i Mao. Ich utopią jest stworzenie państwa bezklasowego i wyzwolenie od ciemiężców – czyli kapitalistów.

Rewolucja nigdy nie jest zwycięska. Pożera społeczeństwa i ludzi. Wolność staje się wtedy utopią. Pisał o tym m.in. filozof angielski, Roger Scruton: „Partia rządząca będzie zmuszona zlikwidować nie tylko wolną gospodarkę, ale również kluby, stowarzyszenia, szkoły i kościoły, które do tej pory były naturalnymi narzędziami reprodukcji społecznej. Krótko mówiąc, po dojściu do władzy utopia będzie samoczynnie zmierzała w stronę państwa totalitarnego”.

 W świecie utopii żyją bohaterowie „Biesów” Dostojewskiego: od Piotra Wierchowieńskiego po Mikołaja Stawrogina i Aleksieja Niłycza Kiryłowa. Najciekawsza jest postawa tego ostatniego. Szukając całkowitej wolności, ucieka od życia. Samobójca Kiryłow żyje w przekonaniu, że Boga nie ma. Chce udowodnić to w jedynym – jego zdaniem – geście wolności, który może człowieka wynieść ponad Boga, w samobójczym jego odrzuceniu. Iluzoryczna wolność Kiryłowa skazuje go na męki piekielne, na życie w przestrzeni świata, którą Nietzsche określił jako sferę „poza dobrem i złem”. Tutaj nie da się żyć.