Rozprawa w ETPC.

Inspiracją do powstania artykułu była konferencja „Selecting Europe’s Judges: a critical appraisal of appointment process to the European courts”[1], która odbyła się 4 listopada 2013 r. w Kolegium Europejskim w Brugii.

Zgodnie z procedurą przewidzianą w  art. 22 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, sędziowie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wybierani są przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy z listy trzech kandydatów zaprezentowanych przez dane państwo członkowskie[2]. W Konwencji brak jest jakichkolwiek wskazań czy rekomendacji jak powinna wyglądać procedura wyboru kandydatów. Kwestia ta regulowana jest jedynie w dokumentach Zgromadzenia Parlamentarnego i Komitetu Ministrów.

Standardy Rady Europy

Początkowo kwestia wskazania kandydatów na sędziego ETPC pozostawiona była całkowicie w rękach państw członkowskich, które przygotowywały listę wraz ze wskazaniem swoich preferencji. Po raz pierwszy Zgromadzenie Parlamentarne zwróciło uwagę na problematykę wyboru kandydatów na sędziów przez państwa członkowskie w Rekomendacji 1649 (2004)[3]. Podkreślono wtedy potrzebę zachowania takich standardów jak rządy prawa, przejrzystość i niedyskryminacyjny charakter. W efekcie charakteru prawnego dokumentu (niewiążący) jedynie zarekomendowano Komitetowi Ministrów rozważenie następujących kwestii:

·   wprowadzenie obowiązku publikowania ogłoszeń o procedurze wyboru kandydatów;
·  dodanie wymagania, aby kandydaci mieli doświadczenie w zakresie systemu ochrony praw człowieka i biegłą znajomość przynajmniej jednego z języków oficjalnych oraz bierną drugiego;
· zagwarantowanie, że listy kandydatów sporządzane będą w porządku alfabetycznym i znajdą się na nich przedstawiciele obu płci.

Wymóg sporządzania listy kandydatów zawierającej przedstawicieli obu płci stał się wiążący poprzez Rezolucję Zgromadzenia Parlamentarnego 1426 (2005)[4] (przewidziano również wyjątek od tej zasady, w przypadku gdy jedna z płci jest reprezentowana wśród sędziów w liczbie mniejszej niż 40%). Pozostałe rekomendacje Zgromadzenia stały się wiążące poprzez Rezolucję ZP RE 1646 (2009)[5]. Kraje członkowskie zostały również wezwane do określenia jasnych procedur wyboru kandydatów, oraz do zapewnienia, aby organy dokonujące wyboru składały się z reprezentantów obu płci. W proponowanym harmonogramie wyboru sędziów przewidziano 3 miesiące na krajową procedurę wyboru kandydatów, z tym że procedura na szczeblu krajowym powinna rozpocząć się na 12 miesięcy przy upływem kadencji poprzedniego sędziego.