Za każdym wariantem patriotyzmu stoi inna koalicja interesów. Wersję mocarstwowo-autorytarną propaguje dziś skorumpowana od góry do dołu biurokracja, resorty siłowe, generałowie od przemysłu zbrojeniowego, monopole oraz uzależnione od państwa warstwy społeczeństwa, które boją się, iż zmiany spowodują, że będzie jeszcze gorzej.

Koalicja liberalnego patriotyzmu jest znacznie słabsza – składa się z drobnych i średnich przedsiębiorców, inteligencji, organizacji non-profit, przedstawicieli wolnych zawodów. To tłumaczy stosunek 80:20, wzmacniany przez zmasowaną propagandę oficjalnego patriotyzmu i około wyborcze represje.

Koalicja „Wielkorusów” nastawiona jest na przejadanie i zagarnianie do własnej kieszeni dochodów z eksploatacji pozornie niewyczerpanych bogactw naturalnych Rosji, na których chce się wzbogacić. Aby nie burzył się utrzymywany w biedzie naród, potrzebna jest ideologia wiecznie oblężonej twierdzy, w której nie pora myśleć o obrastaniu w tłuszcz (dlatego właśnie państwo zabrało się za potępianie wartości „społeczeństwa konsumpcyjnego”). Taki system trafnie opisał historyk Wasilij Kluczewski: „Państwo tyło – naród chudł”.

Koalicja patriotów „Wolnych Rosjan” proponuje, by oprzeć się na biznesowej i twórczej inicjatywie obywateli, systematycznie podnosić ich poziom życia, ograniczając i ukrócając apetyty państwa. Patriotyzm pierwszych jest patriotyzmem trzymających władzę biurokratów, patriotyzm drugich – patriotyzmem wolnego narodu.

Koalicję patriotów związanych z aparatem państwa w pełni zadowala obecny stan rzeczy. Patrioci – liberałowie walczą o zmiany  w interesie autentycznego rozwoju kraju, w interesie większości Rosjan. Ten dylemat dobrze wyraził rosyjski filozof z końca dziewiętnastego wieku, Władimir Sołowjow: „Zachodzi głęboka różnica pomiędzy żądaniami prawdziwego patriotyzmu, który pragnie, by Rosja stała się jak najlepsza, a fałszywymi pretensjami nacjonalizmu zapewniającego, że ona i tak jest lepsza od wszystkich.” (Tłum. Hanna Pustuła)

*Władimir Ryżkow, historyk, polityk, w przeszłości działacz państwowy, m.in. zastępca  przewodniczącego Dumy, współprzewodniczący Republikańskiej Partii Rosji 2006-2014, obecnie lider ruchu Wybór Rosji
Studio Opinii