Wielka Izba ETPC rozpatrzy odwołanie węgierskiego rządu w sprawie Andrasa Baki, który został odwołany z funkcji prezesa Sądu Najwyższego na skutek wprowadzenia zmian Konstytucji. HFPC złożyła opinię przyjaciela sądu w tej sprawie.

Andras Baka został Prezesem Sądu Najwyższego w 2009 r. i miał pełnić tę funkcję do 2015 r. Jednak wprowadzone do Konstytucji zmiany pozbawiły go urzędu i jednocześnie wprowadziły nowy urząd, Kurię, który formalnie zastąpił Sąd Najwyższy, ale w praktyce ma te same uprawnienia. Przepisy wprowadziły m.in. wymóg pięcioletniej pracy w zawodzie sędziego na Węgrzech, co wykluczało Andrasa Bakę z grona ubiegających się o ten urząd, ponieważ przez większość swej kariery pełnił on funkcję sędziego ETPC. W jego ocenie, pozbawienie go pełnionej funkcji wynikało z tego, że jako Prezes Sądu Najwyższego, publicznie krytykował zmiany ustroju sądownictwa uchwalone przez parlament.

ETPC w maju 2014 r. przyznał Bace rację, stwierdzając, że w jego sprawie doszło do naruszenia m.in. prawa do rzetelnego procesu. ETPC dopatrzył się również naruszenia przez Węgry art. 10 Konwencji poprzez nieproporcjonalną ingerencję w wolność słowa skarżącego. Od tego wyroku odwołał się węgierski rząd, a sprawa ma być rozpatrzona w czerwcu tego roku przez Wielką Izbę Trybunału.

W kwietniu tego roku HFPC przedstawiła drugą w tej sprawie opinię przyjaciela sądu. „W opinii podkreśliliśmy, że zasada nieusuwalności sędziów jest uważana za jeden z fundamentów demokratycznego państwa prawa i z tego względu jest umocowana w większości współczesnych konstytucji państw demokratycznych jak również w wielu dokumentach międzynarodowych” – mówi Marcin Szwed, prawnik HFPC. „Przestrzeganie zasady niezawisłości sędziowskiej jest również niezbędne dla zapewnienia ochrony praw człowieka – przede wszystkim prawa do sądu” – dodaje Marcin Szwed.

Mimo że zasadniczo nieusuwalność dotyczy zakazu arbitralnego pozbawiania sędziego uprawnień sędziowskich, a nie odwołania z funkcji prezesa sądu, to w ocenie HFPC prezesi sądów nie mogą być całkowicie pozbawieni gwarancji stabilizacji zawodowej. W przeciwnym razie organy władzy ustawodawczej i sądowniczej mogłyby nadużywać prawa do arbitralnego odwoływania prezesów sądów do osiągania celów politycznych.