Cechą charakterystyczną zmian ustrojowych przyjętych w państwach członkowskich jest wyraźne „zakotwiczenie” udziału parlamentu w sprawach UE w odniesieniu do kształtowania stanowiska państwa w instytucjach UE (w tym wyrażenie sprzeciwu, udział w procedurach kładki oraz formułowanie opinii przez parlamenty narodowe w mechanizmie badania przestrzegania zasady pomocniczości). Wymienione działania wskazują, że regulacje unijne wymuszają zmiany w regulacjach krajowych i — tym samym — wpływają na rozwój elementów funkcji europejskiej parlamentu narodowego.

VI. Funkcja europejska a kontrola prawodawstwa UE

Implementacja nowych elementów funkcji europejskiej w regulacjach krajowych w poszczególnych państwach członkowskich pozwala zweryfikować przyjętą w literaturze hipotezę, że włączenie parlamentów narodowych w proces integracyjny stanowi swoistą cenę, jaką państwa są gotowe zapłacić za rozszerzenie procesu integracyjnego na sfery, które dotychczas były traktowane jako wyłączna rezerwa państwa członkowskiego. Nowe zadania parlamentu narodowego przewidziane w traktacie z Lizbony, takie jak: mechanizm monitorowania przestrzegania zasady pomocniczości, procedury kładki czy inicjowanie procedury wniesienia skargi do Trybunału, dają im możliwość kontroli instytucji unijnych w procesie stanowienia oraz stosowania prawa unijnego.

W traktacie z Lizbony w odniesieniu do mechanizmu monitorowania przestrzegania zasady pomocniczości sformułowano konkretną procedurę działań, składającą się z trzech etapów. Zgodnie z protokołem nr 2 do traktatu z Lizbony, przyznano każdemu parlamentowi (również jego drugiej izbie) jeden głos. Parlamenty — zarówno w tzw. procedurze żółtej, jak i pomarańczowej kartki — mają możliwość wywierania pośredniego wpływu na kształt projektowanego aktu ustawodawczego UE. W tej pierwszej procedurze parlamenty mogą przyczynić się do zgromadzenia jednej trzeciej lub jednej czwartej — w zależności od przedmiotu projektowanego aktu ustawodawczego — „uzasadnionych” opinii o niezgodności projektu aktu ustawodawczego z zasadą pomocniczości (przedstawianych w terminie ośmiu tygodni od daty przekazania projektu w języku narodowym). W przypadku złożenia opinii o niezgodności projekt będzie musiał zostać zwrócony wnioskodawcom w celu poddania go ponownej analizie. Następstwem analizy może być podtrzymanie, zmiana lub wycofanie projektu aktu prawnego. Jeszcze większy wpływ na unijne prawo parlamenty mają w tzw. procedurze pomarańczowej kartki, która może doprowadzić nawet do zablokowania procesu prawodawczego UE.