Konkurencyjność firm można też poprawiać poprzez promocję elastycznych form zatrudnienia (np. cząstkowego zatrudnienia). Sprawdza się to zwłaszcza wobec osób wychowujących dzieci czy opiekujących się osobami niepełnosprawnymi. Jest wskazane, by towarzyszyło temu jednoczesne ograniczenie świadczeń, przywilejów czy ulg.
Sytuację przedsiębiorstw na rynku poprawiłoby także wprowadzenie możliwości stopniowego przechodzenia na emeryturę. W tym modelu zmniejszającemu się zaangażowaniu w pracę zawodową towarzyszyłoby stopniowe zwiększanie zakresu emerytury, np. przez 10 ostatnich lat pracy.

Negatywną konsekwencją takich zmian dla pracodawcy jest utrata lojalności pracowników i powstanie wśród nich dwóch grup: takich, których łatwo zwolnić i zastąpić innymi, oraz takich, którzy z jakichś względów są dla pracodawcy szczególnie wartościowi.

Reforma prawa związkowego

Przepisy o związkach zawodowych w Polsce pochodzą sprzed wielu lat. Zostały stworzone w czasach, gdy organizacje związkowe pełniły poważną rolę polityczną. Przewidują szereg przywilejów niespotykanych w takiej skali w innych krajach i opierają się na założeniach rodem z systemu nakazowo-rozdzielczego.

Związki zawodowe muszą być niezależne od pracodawcy także w tym sensie, że pracodawca nie powinien ich finansować. Jeżeli organizacja związkowa jest potrzebna, to jest też liczna, co powinno się przekładać na wpływy ze składek członkowskich. Tyle że w Polsce – z uwagi na finansowanie takich organizacji przez pracodawców – nawet organizacje o małym poparciu mają uprawnienia niewspółmiernie duże w stosunku do ich roli społecznej.

Zmiany powinny polegać na rozwijaniu rad pracowników mających oparcie w całej załodze, a nie tylko w jej części, czyli w członkach organizacji związkowej.

Na terenie zakładu pracy powinien funkcjonować co najwyżej delegat związkowy. Pociągałoby to za sobą ograniczenie liczby działaczy korzystających ze szczególnych przywilejów. Taki postulat oczywiście wywoła oburzenie związków zawodowych, warto jednak przypomnieć, że powinny one zajmować się nie tylko ochroną zatrudnionych, ale również tworzeniem miejsc pracy i osobami poszukującymi pracy. Powinny to robić wspierając różne formy zatrudnienia oraz troszcząc się o zabezpieczenie społeczne dla ludzi zatrudnionych na elastycznych zasadach.