III. CzeKa

Utworzona 7 grudnia 1917 r. Nadzwyczajna Komisja do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem była wedle Feliksa Dzierżyńskiego „awangardą walki z kapitałem”. Stosunek Nadzwyczajnej Komisji do innych organów państwa sowieckiego był analogiczny do relacji partii do klasy proletariackiej. Czeka miała być elitarna, zdyscyplinowana i elastyczna w działaniu. Co więcej, poruszając się w wymiarze praktycznej walki, odpowiadała ona za kluczowy obszar. Jak stwierdzał Lenin w przemówieniu na IV Konferencji Gubernialnych Komisji do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem z 6 lutego 1920 r.: „zwycięstwo Sowietów nie byłoby możliwe dzięki bohaterstwu i zdecydowaniu awangardy proletariatu, ażeby natomiast osiągnąć taką koncentrację sił, musieliśmy uciekać się do środków przymusu, nie zważając na żadne żale, narzekania i skargi (…). Historia wskazała, iż bez stosowania rewolucyjnej przemocy nie można odnieść zwycięstwa”[15]. Czieriezwyczajka nie była jedynym środkiem przemocy rewolucyjnej – obok niej funkcjonowały Trybunały Rewolucyjne czy wręcz dopuszczano akty terroru stosowane bezpośrednio przez prowokowane „masy ludowe” – jednak to ona była naczelnym organem walki z kontrrewolucją,  co z resztą zostało potwierdzone i maksymalnie rozszerzone podczas I Ogólnorosyjskiej Konferencji Czeka (czerwiec 1918 r.), gdzie otwarcie stwierdzano, iż „Konferencja jest najwyższym organem władzy administracyjnej [podkr. M. Z] w Rosji” i to ona dźwiga ciężar walki z kontrrewolucją na terenie republiki[16].