Rynek instrumentów pochodnych powstał w odpowiedzi na potrzeby uczestników rynków finansowych zabezpieczenia się przed ryzykiem. Obok transakcji zabezpieczających (ang. hedging) zawierane są również transakcje o charakterze spekulacyjnym, mające na celu uzyskanie zysków w zamian za przyjęcie na siebie ryzyka. Dzięki zjawisku dźwigni finansowej (lewar) wykorzystanie instrumentów pochodnych pozwala osiągnąć duży zysk przy znacznie mniejszym zaangażowaniu środków własnych niż w przypadku klasycznych instrumentów finansowych.

Na przestrzeni lat 1994-2010 obrót derywatami wzrósł na świecie 40-krotnie, właśnie ze względu na ogromne uprzywilejowanie tych instrumentów – mówił profesor w PTE. A jeszcze pół wieku temu nie mogłyby one funkcjonować, uznano by je za jakieś gorsze instrumenty hazardu. (Rodzajem derywatu – przypomnę – są np. opcje walutowe, z powodu których parę lat temu bankrutowały polskie firmy).