Sąd Najwyższy Izraela. Foto: Wikipedia.org

Izraelski system prawny wzoruje się na wielu rozwiązaniach brytyjskiego systemu prawnego, które dostosowano do potrzeb prawa żydowskiego. Wzorem prawa common law, kluczową w systemie izraelskim jest zasada stare decisis, która oznacza, że wszystkie wcześniejsze decyzje sądów muszą być uznawane za precedensy stanowiące prawo. Tym niemniej, sprawy przed sądami rozpoznają zawodowi sędziowie wydający wyroki w imieniu państwa i nie ma ławy przysięgłych. Kandydatów do nominacji sędziowskiej wskazuje parlamentarna Komisja sprawiedliwości, Sąd Najwyższy i Izraelska Izba Adwokacka zrzeszająca wszystkich prawników w Izraelu. W 2007 roku w Izraelu czynnych zawodowo było ponad 35 tys. prawników.

Sądownictwo w Izraelu ma zagwarantowaną prawem niezależność od władzy ustawodawczej i wykonawczej. Funkcjonuje trójpoziomowy system sądowniczy. Na dwóch najniższych poziomach są sądy magistrackie (374 sądy) i sądy okręgowe (138 sądy) służące zarówno do apelacji jak i sądy pierwszej instancji. Najwyższą instancją jest Sąd Najwyższy Izraela z siedzibą w Jerozolimie pełniący rolę sądu apelacyjnego oraz Najwyższego Trybunału Sprawiedliwości rozpoznającego skargi na decyzje władz państwowych.

Sprawy dotyczące prawa małżeńskiego, rozwodowego, pogrzebowego, stanu cywilnego, koszerności żywności, obchodzenia Szabatu oraz konwersji na judaizm podlegają pod jurysdykcję religijnych sądów żydowskich (88 sądów). Sprawy dotyczące prawa małżeńskiego, rozwodowego i stanu cywilnego nieżydowskich obywateli Izraela podlegają pod jurysdykcję odpowiednich religijnych sądów muzułmańskich, druzyjskich lub chrześcijańskich. Prawem pracy zajmują się sądy pracy (53 sądy). Istnieją także sądy specjalne, zajmujące się specjalnymi sprawami takimi, jak wykroczenia drogowe oraz przestępstwa nieletnich.

Deklaracja Niepodległości z 1948 roku formułuje podstawowe zasady prawne (równość wszystkich obywateli wobec prawa, wolność słowa, prawo do zgromadzeń, wolność prasy i przynależności politycznej oraz prawo do strajku i demonstracji) i gwarantuje prawa wszystkim społecznościom zamieszkującym Izrael (np. ochronę świętych miejsc, prawo do głosowania, prawo do nauki, prawo do otrzymywania jednakowej zapłaty za jednakową pracę).

Sąd Najwyższy Izraela

Status Sąd Najwyższego Izraela określa ustawa o Sądzie Najwyższym Izraela z 1984 roku. Jurysdykcja SN obejmuje cały obszar państwa, zaś – w niektórych sprawach o charakterze cywilnym i karnym – również tereny Zachodniego Brzegu Jordanu w stosunku do obywateli izraelskich (tj. osadników) w postępowaniach odwoławczych od decyzji sądów rejonowych oraz sądów wojskowych w stosunku do Palestyńczyków. Orzeczenia Sądu Najwyższego stanowią wykładnię prawa obowiązującą wszystkie niższe instancje sądowe.