III. WYBÓR I KADENCJA PRZEWODNICZĄCEGO RADY EUROPEJSKIEJ

Wyboru przewodniczącego RE dokonują jej członkowie decyzją podjętą większością kwalifikowaną. Doprecyzowaniu tej procedury, a jednocześnie ograniczeniu zakresu dyskrecji szefów państw lub rządów w jej trakcie, służy wyrażony w deklaracji nr 6 dołączonej do aktu końcowego konferencji międzyrządowej, która przyjęła traktat lizboński, wymóg poszanowania geograficznej i demograficznej różnorodności Unii i państw członkowskich przy podejmowaniu przedmiotowej decyzji. Poza tą stypulacją traktat nie formułuje innych wytycznych, które powinny być uwzględnione przy wyborze przewodniczącego RE, w szczególności wymagań, jakie powinni spełnić kandydaci na to stanowisko, oczekując jedynie od nich niesprawowania jednocześnie z pełnionym urzędem krajowej funkcji publicznej.

Nowy format przewodnictwa w RE, oddający procedurę wyboru jej przewodniczącego w ręce szefów państw lub rządów państw członkowskich, powoduje zwiększoną, w porównaniu do stanu poprzedniego, odpowiedzialność za podejmowane w tym zakresie rozstrzygnięcia personalne. To na nich bowiem spoczywa ciężar wyboru takiego kandydata, który sprosta czekającym go obowiązkom, zapewniając właściwe funkcjonowanie RE, a jako sprawnie działający komponent hybrydalnego modelu unijnej prezydencji, zapewni skuteczność całej unijnej strukturze integracyjnej. W sytuacji, w której dokonany wybór determinować będzie funkcjonalność UE w perspektywie przynajmniej kilku lat, podstawowe jego kryterium powinny stanowić względy merytoryczne. Ocena wiarygodności politycznej i zdolności administracyjnych kandydata nie powinna być budowana na podstawie personalnych sympatii czy animozji, ale na jego doświadczeniu, kwalifikacjach. Kadencja przewodniczącego RE trwa dwa i pół roku, a jego mandat jest jednokrotnie odnawialny. Jest to istotna zmiana w porównaniu ze stanem prawnym obowiązującym przed reformą lizbońską, w którym to przewodnictwo tej instytucji powiązane było z prezydencją krajową, w związku z czym sprawowane w rotacyjnym 6miesięcznym systemie. W wyniku przeprowadzonej na mocy traktatu lizbońskiego „denacjonalizacji” prezydencji w RE, pełnienie zadań związanych z przewodniczeniem pracom tej instytucji przez reprezentanta państwa prezydencji ma obecnie charakter ekstraordynaryjny.