F u n k c j a p r e w e n c y j n a ma na celu zapobieganie naruszaniu postanowień ustawy zasadniczej oraz zapewnienie poszanowania autorytetu konstytucyjnych organów i ich piastunów. Do sankcji realizujących powyższą funkcję zaliczam przede wszystkim: zakaz pełnienia funkcji publicznych przez osoby, które popełniły delikt bądź przestępstwo (art. 25 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o TS, art. 39 pkt 1 i 3, art. 40, art. 41 k.k.,) utratę przez takie osoby biernego i czynnego prawa wyborczego (art. 25 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o TS, art. 39 pkt 1 i 3, art. 40, art. 41 k.k., art. 99 ust. 3 Konstytucji). Funkcję tę urzeczywistniają również wyroki TK stwierdzające niezgodność z konstytucją ustawy lub umowy międzynarodowej wydane na skutek wniosku prezydenta złożonego przed podpisaniem ustawy i jej ogłoszeniem (art. 122 ust. 3-4) oraz przed ratyfikacją umowy międzynarodowej (art. 133 ust. 2). Zbigniew Gromek wskazał, iż sama możliwość pociągnięcia określonego podmiotu do odpowiedzialności prawnej realizuje również funkcję prewencyjną. „Możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności prawnej najwyższych funkcjonariuszy państwowych, dopuszczających się łamania przepisów konstytucji bądź ustaw, stanowi bowiem jeden z instrumentów gwarantujących realizację zasady legalizmu przez organy władzy państwowej”.

V.   PODSUMOWANIE

Prawodawca posługuje się niejednorodnymi sankcjami, by wymusić na adresatach przestrzeganie norm konstytucyjnych. Mimo to różnią się one w zasadniczy sposób od pozostałych rodzajów sankcji prawnych wyróżnionych w nauce prawa (karnych, cywilnych i administracyjnych), bowiem mają istotne cechy, którymi nie charakteryzują się pozostałe sankcje występujące w systemie prawa. Przede wszystkim sankcje konstytucyjne posiadają swoje podstawy w przepisach ustawy zasadniczej i przedmiotem ich ochrony są regulacje konstytucyjne. Stanowi to wystarczające kryterium do ich wyróżnienia. Sankcje konstytucyjne określają ujemne skutki niezgodnej z ustawą zasadniczą działalności organów władzy publicznej lub innych podmiotów, w tym osób fizycznych i partii politycznych wykonujących funkcje publiczne. Sankcje występujące w pozostałych gałęziach prawa z zasady skierowane są do podmiotów prywatnych a nie do organów władzy. Sankcje konstytucyjne są wymierzane w sytuacji, gdy określony podmiot realizujący władztwo wynikające z ustawy zasadniczej naruszy prawo. Nakładane są one przez organy wskazane w konstytucji, np. przez Sejm, Trybunał Stanu, Trybunał Konstytucyjny, sądy, Prezydenta RP, marszałków izb. Z wyjątkiem sądów oraz TS żaden z wyżej wymienionych podmiotów nie nakłada innych typów sankcji. Bardzo specyficzne dla konstytucyjnych norm sankcjonujących jest to, że mogą wynikać z przepisów konstytucji bądź z przepisów ustaw zwykłych. Ponadto elementy samego deliktu konstytucyjnego mogą być zdefiniowane również w różnych aktach normatywnych o różnej mocy prawnej. Wszystkie te cechy powodują, że sankcje konstytucyjne nie mogą być zakwalifikowane do żadnego z powszechnie przyjętych w teorii i praktyce typów sankcji. W konsekwencji w teorii prawa obok sankcji karnych, cywilnych i administracyjnych powinno się wyróżnić sankcje konstytucyjne jako oddzielny i samodzielny rodzaj dolegliwości.