5. Wina jako warunek zastosowania sankcji konstytucyjnej

Zastosowanie sankcji za naruszenie ustawy zasadniczej może być oparte na różnych zasadach odpowiedzialności. W zależności od charakteru deliktu dopuszczalne jest konstruowanie odpowiedzialności na innej podstawie niż zasada winy. W niektórych przypadkach zastosowanie sankcji konstytucyjnej uzależnione jest od popełnienia deliktu konstytucyjnego w sposób zawiniony. Poprzez zawinione popełnienie deliktu rozumiem, iż dany podmiot (adresat norm ustawy zasadniczej) działa w celu naruszenia konstytucji bądź też nie ma bezpośredniego zamiaru naruszenia konstytucji, jednak ma świadomość, że jego zachowanie może wywołać taki skutek i godzi się na to. Zawiniony będzie również delikt, jeżeli sprawca nie ma zamiaru jego popełnienia, jednak popełnia go wskutek niezachowania należytej ostrożności. W konstrukcji odpowiedzialności na zasadzie winy przedmiotem badania pod kątem normatywnym zaistniałego zdarzenia jest motywacja podmiotu, jego psychiczny stosunek do własnego zachowania oraz wynikłych z niego następstw. W sytuacjach, gdy prawodawca uzależnia zastosowanie sankcji od popełnienia zawinionego deliktu, brak możliwości przypisania sprawcy winy skutkuje wyłączeniem możliwości zastosowania negatywnych skutków prawnych w stosunku do tego podmiotu. Podsumowując, zastosowanie niektórych sankcji konstytucyjnych będzie możliwe tylko w sytuacji, gdy naruszenie ustawy zasadniczej będzie miało zawiniony charakter. Przykładowo, tylko zawinione (choćby nieumyślnie) naruszenie konstytucji w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania umożliwia Trybunałowi Stanu zastosowanie w stosunku do podmiotów wymienionych w art. 198 Konstytucji sankcji wymienionych w art. 25 ustawy o TS lub art. 8 ustawy o uposażeniu byłego Prezydenta RP. Podobnie rzecz się ma z prowadzeniem działalności z naruszeniem art. 107 Konstytucji przez parlamentarzystę i utratą wskutek powyższego mandatu. Działanie posła (senatora), aby wywołało sankcję, musi mieć charakter zawiniony.