Zasada niepołączalności [incompatibilitas]

Zasada niepołączalności stanowiska sędziego Trybunału Konstytucyjnego znajduje zakotwiczenie w Ustawie Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 roku o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym, a wyraźnie zostaje rozwinięta w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym[15]. Art. 15 ust. 5 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym stanowi, że z pełnieniem funkcji członka Trybunału nie można łączyć mandatu posła na Sejm i senatora, ani zatrudnienia w organach państwowych, a także innego zajęcia, które utrudniałoby pełnienie obowiązków członka Trybunału albo mogło uchybiać jego godności, bądź zachwiać zaufanie do jego bezstronności w orzekaniu. Ustawa ustanawia więc wyraźnie dwie grupy wyłączeń: bezwzględny zakaz łączenia stanowiska sędziego z mandatem posła i senatora oraz zatrudnienia w organach państwowych. Zakaz wykonywania pozostałych zajęć ma charakter względny, gdyż obowiązuje tylko wówczas, gdy wykonywanie tego zajęcia przeszkadzałoby sędziemu w pełnieniu jego obowiązków sędziowskich, uchybiałoby jego godności albo zachwiało zaufanie do jego bezstronności. Jest to ujęcie bardzo nieprecyzyjne, gdyż ustawa nie precyzuje bliżej tych bardzo ocennych sformułowań, jak też nie zawiera katalogu takich zajęć, pozostawiając te kwestie rozstrzygnięciu doktryny i praktyki. Tych wątpliwości nie wyjaśnia konstrukcja zakazu obowiązująca sędziego Sądu Najwyższego[16]. Wyraźną wskazówką interpretacyjną wynikającą z ustawy o SN jest - realizowana w praktyce - możliwość zatrudnienia sędziego Trybunału Konstytucyjnego w charakterze profesora szkoły wyższej[17].

Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego mogą być powoływani przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w skład Państwowej Komisji Wyborczej[18], ale nie dłużej niż do końca kadencji. Zdaje się to podważać kategoryczny zakaz zatrudniania w organach państwowych. Wprawdzie takie powołanie ma charakter publiczno-prawny, to jednak powstają poważne wątpliwości. Dlatego zarówno w projekcie konstytucji, jak też w ustawie należy nieco inaczej sformułować zakaz niepołączalności stanowiska sędziego. Do sędziów Trybunału Konstytucyjnego mają zastosowanie zasady wynikające z ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne[19]. Stosownie do tej ustawy sędziowie nie mogą być: członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółek prawa handlowego ani być zatrudniani lub wykonywać innych zajęć w tych spółkach, członkami zarządów fundacji prowadzących działalność gospodarczą, jak też posiadać kontrolnych udziałów lub pakietów akcji w spółkach prawa handlowego oraz podejmować działalności gospodarczej.