Wszystkie zakazy, bądź ograniczenia wynikające z instytucji incompatibilitas mają na celu zapewnienie bezstronnego i obiektywnego rozstrzygania spraw toczących się przed Trybunałem Konstytucyjnym.

Nieusuwalność sędziego Trybunału Konstytucyjnego

Zasada nieusuwalności nie oznacza absolutnego zakazu odwoływania sędziego ze stanowiska, ale ma na celu stworzenie gwarancji ustawowych, aby odwoływanie sędziego odbywało się jedynie w wypadkach i na zasadach określonych w ustawie. Ustawa o Trybunale Konstytucyjnym [art. 16] określa wypadki, w jakich Sejm może odwoływać sędziego Trybunału Konstytucyjnego. Są to: zrzeczenie się funkcji, trwała niezdolność do pełnienia obowiązków sędziowskich na skutek choroby, ułomności lub upadku sił, skazanie wyrokiem sądu, sprzeniewierzenie się złożonemu ślubowaniu i prawomocne orzeczenie dyscyplinarne skazujące na karę usunięcia z zajmowanego stanowiska[20]. W przeciwieństwie do ustawy o Sądzie Najwyższym, ustawa o Trybunale Konstytucyjnym nie przewiduje możliwości odwołania sędziego z powodu osiągnięcia przez niego wieku emerytalnego[21]. W razie śmierci sędziego Sejm stwierdza wygaśnięcie mandatu członka Trybunału[22].

Ustawa o Trybunale Konstytucyjnym przyznaje wyraźnie Sejmowi kompetencje do odwołania sędziego Trybunału, nie ustanawiając niestety żadnych procedur odwoławczych [art. 16 ust. 1]. W tej sytuacji należy przyjąć, że odwołanie następuje w trybie przewidzianym dla wyboru sędziego. Z wnioskiem o odwołanie mogą zatem wystąpić podmioty uprawnione do zgłoszenia wniosku o wybór sędziego, [tj. prezydium Sejmu, komisje sejmowe’ lub co najmniej 15 posłów] a także Prezes Trybunału Konstytucyjnego, który zapewnia Trybunałowi Konstytucyjnemu organizacyjne i administracyjne warunki pracy[23].

W wypadku zrzeczenia się funkcji przez sędziego utarło się w praktyce, że decyzja Sejmu przybiera formę „przyjęcia rezygnacji ze stanowiska”[24].

W takiej sytuacji sędzia nie jest zobowiązany do podania rzeczywistych powodów rezygnacji, zaś Sejm nie może odmówić sędziemu przyjęcia jego zrzeczenia się tej funkcji. Wydaje się, że do czasu uruchomienia przez Marszałka Sejmu procedury odwoławczej, sędzia może się uchylić od skutków prawnych swego oświadczenia woli i wycofać swoją rezygnację.