Kontrola następcza ma jedną z dwóch form: kontroli abstrakcyjnej, dokonywanej bez związku z istnieniem indywidualnej sprawy administracyjnej albo sądowej, bądź kontroli konkretnej, która jest dokonywana z inicjatywy sądu kierującego do Trybunału pytanie prawne przy okazji rozpoznawania określonej sprawy (art. 193 Konstytucji) lub z inicjatywy podmiotu wnoszącego skargę konstytucyjną w celu uzyskania ochrony jego konstytucyjnych praw i wolności naruszonych wcześniej w toku rozpoznawania jego sprawy w postępowaniu administracyjnym lub sądowym (art. 79 ust. 1 Konstytucji).

Z wnioskiem w trybie kontroli abstrakcyjnej wystąpić mogą tylko podmioty wskazane w art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji (Prezydent RP, Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu, Prezes RM, Pierwszy Prezes SN, Prezes NSA, Prokurator Generalny, Prezes NIK oraz RPO), niezależnie od zakresu powierzonych tym organom zadań czy kompetencji, oraz grupa 50 posłów lub 30 senatorów. Zgodnie z art. 188 pkt 1-3 Konstytucji, kontrola ta polega na możliwości zakwestionowania zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją, a także ustaw z umowami międzynarodowymi ratyfikowanymi po uzyskaniu uprzedniej zgody w ustawie oraz zgodności przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwa z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami. Kryteria „przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe” spełnia przykładowo Regulamin Sądu Najwyższego, uchwalony przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów SN (wyrok z 4 grudnia 2012 r., U 3/11).

Z wnioskiem w trybie kontroli abstrakcyjnej i w zakresie wskazanym w art. 188 pkt 1-3 Konstytucji mogą wystąpić również: Krajowa Rada Sądownictwa, organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego, ogólnokrajowe organy związków zawodowych, ogólnokrajowe władze organizacji pracodawców i organizacji zawodowych oraz kościoły i inne związki wyznaniowe. Legitymacja tych podmiotów ograniczona jest jednak do spraw objętych zakresem ich działania. Przykładowo, reguły dopuszczenia do wykonywania zawodu zaufania publicznego osób, które nie odbyły uprzednio aplikacji, mieszczą się pod pojęciem „spraw objętych zakresem działania” Krajowej Rady Radców Prawnych (wyrok z 7 marca 2012 r., K 3/10) oraz Krajowej Rady Komorniczej (wyrok z 25 lipca 2012 r., K 14/10). Z zakresem działalności Zarządu Głównego NSSZ Policjantów wiążą się zasady kształtowania postępowania w przedmiocie ponownego ustalenia z urzędu prawa do świadczeń pieniężnych z zaopatrzenia emerytalnego, przysługujących funkcjonariuszom Policji (wyrok z 11 stycznia 2012 r., K 36/09), w wypadku zaś Krajowej Komisji NSSZ „Solidarność” – sprawy dotyczące sposobu ustalania wymiaru pracy pracownika w okresie rozliczeniowym, w którym święto przypada na dzień wolny od pracy (wyrok z 2 października 2012 r., K 27/11). Krajowy Związek Pracodawców Rolnych nie jest z kolei uprawniony do występowania w charakterze uczestnika postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawach dotyczących stosunków prawnych między dzierżawcami nieruchomości wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa a Agencją Nieruchomości Rolnych (postanowienie z 13 września 2012 r., Tw 26/12).